بررسی فقهی معاملات فارکس

حکم شرعی فارکس: نگاهی جامع به فتوای مراجع تقلید درباره معاملات فارکس

بررسی فقهی معاملات فارکس

بازار فارکس یا همان بازار مبادلات ارز، بازاری است که در آن داد و ستد و تبادل پول‌های خارجی (ارز) انجام می‌شود. در گذشته این معاملات عمدتاً به وسیله‌ی بانک‌ها و صرافی‌ها صورت می‌گرفت. به طور کلی در هر نوع تجارت و روابط مالی بین‌المللی، مبادلات ارزی به عنوان یک عنصر غیر قابل اجتناب تلقی می گردد و تصور انجام چنین داد و ستدهای تجاری و اقتصادی بدون نقل و انتقالات ارزی در ذهن نمی گنجد. امروزه با وجود پیشرفت وگسترش نرم افزارها و دستگاهای هوشمند معاملاتی، خطوط پرسرعت اینترنت و انجام معاملات در فضای مجازی و به صورت آنلاین اشخاص قادرند تا در هر نقطه و زمانی به انجام معاملات ارزی بپردازند. در حال حاضر فارکس در زمره ی بزرگترین و کاراترین بازارهای مالی جهان قرار دارد و انجام مبادلات در این بازار در مکان فیزیکی خاصی آن طور که در بازارهای سهام و کالا رایج است صورت نمی گیرد بلکه مراکز مالی متعددی در سراسر دنیا یکی پس از دیگری مبادلات ارزی را به یکدیگر متصل می نمایند که در اصطلاح به چنین موردی بازارهای فرابورس (خارج از بورس) اطلاق می شود. به دلیل حجم بالای این داد و ستد ها و ایجاد مسائل مختلف حقوقی فراروی معامله گران، دولت ها و محاکم ضرورت بررسی چالش های حقوقی حادث احساس گردید. برای نمونه جهت شناخت جنبه های حقوقی ساختار معاملات ارزی بازار فارکس با مطابقت دادن این معاملات آنلاین با موارد مشابه در سایر بازارهای مالی همچون بورس اوراق بهادار، پی بردیم که همگام با پیشرفت وسایل انجام معامله در بازارهای مالی، شیوه ی انجام معاملات نیز دستخوش تحول گردیده است. سپس با تحلیل و بررسی ماهیت کار و نحوه ی فعالیت کارگزاران و سایر نهادهای واسطه ی انجام معامله در بازار ارز و مقایسه آن با عناوین دلالی، حق العمل کاری و نمایندگی به این نتیجه رسیدیم که نهاد مزبور با وجود برخی شباهت ها تحت هیچ یک از عناوین مورد نظر قرار نمی گیرد و همانند نهاد کارگزاری در بازار اوراق بهادار دارای ماهیت حقوقی خاص خودش است. هم چنین با توجه به تنوع قراردادهای مورد استفاده در این بازار مدل قراردادی (معاملات نقدی، قراردادهای آتی خاص و قراردادهای آتی یکسان یا استانداردشده، قرارداد معاوضه، قراردادهای حق اختیارمعامله) در این بازار مورد استفاده قرار می گیرد. به علاوه با توجه به فرایند انعقاد این قراردادها، قواعد حاکم بر معاملات الکترونیکی و اینترنتی نیز بر این معاملات حاکم است. از سویی دیگر با توجه به طبیعت موضوع این معاملات که ارز می باشد قواعد متناظر با موضوع این معاملات نیز لازم الرعایه است. واژگان کلیدی: بازار فارکس، معاملات آنلاین ارز، اتاق پایاپای، سکوهای معاملاتی، دستگاه‌های معاملاتی هوشمند.

The market, that is ,currency exchanging market, is a market in which dealing and exchanging of foreign currency is performed. dealing and exchanging of various hard currencies with each other has ancient background, and it was accomplished throughout banks and exchanges generally. currency exchanges, in any trade and financial relationship , are inevitable element and we cannot imagine such commercial and economical dealings without hard currency transits . Nowadays, considering improvement and development of software and intelligent transactional devises , speedy internet, virtual and online transactions, we are able to accomplish these exchange every time and everywhere. Forex is one of the most efficient and biggest financial markets in the world . That has no physical and objective place . Forex in fact , is composed of several financial centers across the world whose roles are to connect hard currency exchanges to each other successively ; Therefore it is a meta market , namely beyond the market . Because of high volume of these exchange and various legal problems regarding it , government , traders and courts have been encountered with relevant legal challenges which need to be analysised . In this Thesis , we describe Forex and its elements and actors moreover , exercising and analysing the nature of actors actions in this market , we found that legal nature of brokers action in this market is not the same as the commission action and agency , and has its own special legal nature. Considering the variation of contracts used in this market , traders enjoy some contractual models such as cash/spot transaction , forward contract , future contract , swap contract and option contract for relevant dealings. Moreover , regard to the process of the formation of these contracts , regulations and rules governing electronic and online transactions are used for this contracts too. On the other hand considering the nature of the transaction subject , namely hard currency , the relevant rules are applied. keywords : Forex market , currency online transactions , clearance room , intelligent transactional devises , transactional platforms

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

توجّه: برای انجام دادن هر کار باید با اندیشیدن، راه صحیح را انتخاب کرد و در مرحله بعد با افراد با تجربه مشورت نمود؛ چنانچه نتیجه ای حاصل نشد می توان استخاره کرد. فال گیری با قرآن (اطّلاع از آینده شخص یا عمل) جایز نیست.

شما با کلیک کردن روی گزینه «استخاره» آیه ای از قرآن را انتخاب می کنید ، سپس نظر معظّم له در مورد آن آیه را خواهید دید.

نرم افزار استخاره با توجه به نظرات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی )

در این نرم افزار همچون وقتی که خودتان بعد از خواندن دعای استخاره صفحه ای از قرآن را به صورت اتفاقی باز می‌کنید، با فشار دادن دکمه‌ی «استخاره» نیز به همان شکل به صورت اتفاقی صفحه ای از قرآن را انتخاب می‌کنید؛
توجه کنید بر خلاف برخی نرم افزار ها که تنها بین تعداد محدودی از آیات امکان انتخاب وجود دارد (302 آیه) و کل قرآن موجود نیست، در این نرم افزار تمام قرآن موجود است و شما در حقیقت در بین تمامی صفحات، صفحه‌ای را انتخاب می‌کنید.
در واقع خودتان استخاره گرفته اید نه دیگری، همانطور که در مفاتیح هم آمده است، اگر کسی خودش استخاره بگیرد بهتر از آن است که دیگری برای او این کار را انجام دهد.
حالا باید بررسی فقهی معاملات فارکس جواب استخاره‌ی خود را از اولین آیه‌ی صفحه‌ی سمت راست بدست آورید و ما در این نرم افزار نظر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله) در مورد همان آیه را به شما نمایش می‌دهیم؛ چرا که تفسیر یک مرجع فقیه و مفسر قرآن از یک آیه بسیار بهتر از تفسیر خود ماست.
لازم به ذکر است برای استخاره تنها کافیست سه بار صلوات بفرستید و دعاهای مختلفی که آمده است همه مستحب هستند.

پیام کوتاه

سامانه پیام کوتاه دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدظله در سال 1387 برای ارائه خدمات هر چه بهتر و سهولت دسترسی مقلدین به پاسخ سوالات شرعی، راه اندازی شده است

1- عادی: مقلدین معظم له می توانند متن سوالات شرعي خود را پیامک کرده و در کمتر از 24 ساعت پاسخ آن را دريافت کنند.

2-آنی: کاربر با ارسال عدد 1 فهرست احکام با شماره مربوطه را دریافت می کند و با انتخاب هریک از شماره ها،حکم آن ارسال می شود.

امکان‌سنجی فقهی ماهیت قرارداد سی‌اف‌دی کالا

رشد و گسترش جوامع و افزایش نیازهای بشر به همراه پیشرفت ارتباطات، منجر به پیدایش شکل خاصی از فعالیت‌های تجاری و بازرگانی شده که محدودیت‌های گذشته را نداشته باشد و با کمترین سرمایه از هر نقطه جهان، امکان دستیابی به بیشترین سود را فراهم کند. سی‌اف‌دی یا قرارداد مابه‌التفاوت، معامله بر روی نوسان ارزش دارایی بدون انتقال دارایی پایه است. این دارایی پایه می‌تواند کالا، سهام، شاخص سهام، ارز و اوراق قرضه باشد. یکی از مهم‌ترین و ابتدایی‌ترین این معاملات، سی‌اف‌دی بر روی کالاهایی از قبیل طلا، نقره، نفت، گاز و. است. بدیهی است چنین تجارت جدیدی که تا کنون مورد هیچ بررسی حقوقی و فقهی قرار نگرفته است، شبهاتی مانند ربا، قمار و جهل، و اشکالات حقوقی مانند ابهام در ماهیت و نوع عقد در پی خواهد داشت؛ به ویژه آنکه نظام حقوقی ما بر اساس فقه امامیه تدوین شده است.
در این پژوهش، ابتدا وضعیت قرارداد مابه‌التفاوت بر روی کالا بررسی، و اشکالات و ابهامات آن بیان شده است. سپس قالب حقوقی متناسب و راهکارهایی برای رفع ایرادات حقوقی و شرعی ارائه گردیده است. با توجه به مشی قانون مدنی و امکانی که شارع مقدس در خصوص اصل آزادی قراردادها در اختیار قرار داده، اگر ماهیت این قراردادها را در قالب عقد صلح تفسیر نماییم، نه تنها مشکل عدم تطابق با عقود معین حل می‌شود، بلکه شبهات شرعی مذکور نیز از اساس وارد نخواهند بود.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.2251936.1400.13.23.6.4

عنوان مقاله [English]

The Islamic Jurisprudential Feasibility of the Nature of A Contract for Difference (CFD)

نویسندگان [English]

• Zahra Sohrab بررسی فقهی معاملات فارکس Beig 1
• Saeid Kheradmandy 2

The growth and development of societies and growth in human needs with development of communication which has resulted the genesis of a specific form of financial and commercial activities which do not face the preceding limitations and with a minimum funds provides to access the maxim profit from all over the world. CFD or a contract for differences is a transaction on the rising and falling of the asset’s value without delivery or transfer of the owning the underlying asset. This underlying asset can be stock indices, stocks or shares, commodities, bond. One of the most important and most basic is CFD trading on silver, gold, oil and gas. It is obvious that no legal and jurisprudential study has been conducted over this new trade. it will follow ambiguities such as usury, gamble and legal problems like ambiguity in the nature and the type of the contract specially our legal system has been codified based on Imamiyah fiqh. In this research firstly the position of CFD (contract for difference) on commodities have been considered. then it presents a appropriate legal form and strategies to overcome these legal and share'i (Arabic: شرعی) problems. With regard to the civil code and the possibility of the sacred lawgiver in concern to the principle of freedom of contract which has accepted. If the nature of these contracts is interpreted in the form of sulh contract. Not only it resolves the problem of inconsistency with the determined contracts but also the Islamic legal ambiguity have not been created at all.

کلیدواژه‌ها [English]

• : CFD Contract for Difference
• Derivatives
• CFDs on commodities
• Lease contract (Agreement)
• Ju'alah contract (Contract of reward)
• Sulh contract (Contract of settlement)

مراجع

1. آملی، محمدتقی، المکاسب و البیع، تقریر مباحث محمدحسین غروی نائینی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.

3. اردبیلی، احمد بن محمد، زبدة البیان فی احکام القرآن، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، بی‌تا.

5. بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره، ترجمه محمدتقی ایروانی، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1387 ش.

6. برهانیان، عبدالحسین، و سیدابوالقاسم نقیبی، بررسی مبانی بیمه در اسلام، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، قم، انتشارات زمزم هدایت وابسته به پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق‰ ، 1386 ش.

7. پاک‌نیا، بابک، تحلیل ماهیت عقود احتمالی در حقوق ایران و کامن‌لا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، 1390 ش.

8. حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، چاپ سوم، تهران، المکتبة الاسلامیه، 1403 ق.

9. حسین‌زاده، بررسی فقهی معاملات فارکس جواد، «بررسی حقوقی ساختار و اعتبار قرارداد آتی یکسان»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 80، زمستان 1391 ش.

10.حسینی روحانی، سیدمحمدصادق، منهاج الفقاهة (التعلیق علی مکاسب الشیخ الاعظم)، چاپ پنجم، قم، انوار الهدی، 1429 ق.

12.حسینی عاملی، سیدمحمدجواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1333 ق.

17.شریعت اصفهانی، فتح‌اللّٰه بن محمدجواد، نخبة الازهار فی احکام الخیار، تقریر محمدحسین سبحانی، قم، دار الکتاب، 1398 ق.

18.شریعتی، سعید، «بیع زمانی یا مالکیت زمان‌بندی‌شـده»، ماهنامه قضاوت، سـال ششـم، شـماره 44، فروردین و اردیبهشت 1386 ش.

19.شیبانی تذرجی، سمیه، مطالعه تطبیقی عقود احتمالی در حقوق ایران و مصر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز، 1389 ش.

21.طباطبایی حائری، سیدعلی بن محمد، ریاض المسائل فی بیان احکام الشرع بالدلائل، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق.

22.طباطبایی حکیم، سیدمحسن، نهج الفقاهة (تعلیق علی کتاب البیع من مکاسب الشیخ الاعظم الانصاری)، قم، 22 بهمن، بی‌تا.

23.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، العروة الوثقی (مسألة 3)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.

27. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ دوم، ترجمه و تصحیح سیدمحمدتقی کشفی، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، 1387 ش.

29.علامه حلّی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیه، قم، مٶسسه امام صادق‰ ، 1387 ش.

35.قطب‌الدین راوندی، ابوالحسین سعید بن هبةاللّٰه، فقه القرآن فی شرح آیات الاحکام، چاپ دوم، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1405 ق.

38.معصومی‌نیا، غلامعلی، «بررسی فقهی ابزارهای مشتقه»، دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، سال سوم، شماره 6، پاییز و زمستان 1385 ش.

39.معصومی‌نیا، غلامعلی، میثم فدایی واحد، و سیدحمیدرضا صائمین، «بررسی فقهی قرارداد آتی، احکام و آثار آن بر مبنای فقه امامیه»، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال پانزدهم، شماره 58، تابستان 1394 ش.

43.موسوی خویی، سیدابوالقاسم، المستشفی (شرح العروة الوثقی)، تقریر شیخ مرتضی بروجردی، قم، مٶسسة احیاء آثار الامام الخوئی، 1421 ق.

45.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ بیست و چهارم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1412 ق.

46. Davey, Catherine, Making Money from CFD Trading: Master the Trading Revolution, Australia, John Wiley & Sons, 2006.

47. Elder, Alexander, The New Trading for a Living: Psychology, Discipline, Trading Tools and Systems, Risk Control, Trade Management, New Jersey, Hoboken, John Wiley & Sons, 2014.

48. Jessen, Jeff & Ashley Cartridge, CFDs Made Simple: A Beginner’s Guide to Contracts for Difference Success, Australia, John Wiley & Sons, 2011.

50. Norman, David James, The Definitive Guide to Contracts for Difference, United Kingdom, Harriman House, Hampshire, 2010.

حکم شرعی فارکس: نگاهی جامع به فتوای مراجع تقلید درباره معاملات فارکس

برای گفتن از حکم شرعی فارکس و نظر مراجع مختلف درباره این بازار بهتر است ابتدا با خود بازار فارکس آشنا شویم و شرایط معامله آن را بهتر درک کنیم. در این صورت می توانیم این شرایط را با نظر اسلام مقایسه کنیم و به نتیجه مشخصی برسیم و در نهایت نگاه مراجع مختلف را در این باره خواهیم دید.

حکم شرعی فارکس: نگاهی جامع به فتوای مراجع تقلید درباره معاملات فارکس

حکم شرعی فارکس

برای گفتن از حکم شرعی فارکس و نظر مراجع مختلف درباره این بازار بهتر است ابتدا با خود بازار فارکس آشنا شویم و شرایط معامله آن را بهتر درک کنیم. در این صورت می توانیم این شرایط را با نظر اسلام مقایسه کنیم و به نتیجه مشخصی برسیم و در نهایت نگاه مراجع مختلف را در این باره خواهیم دید.

بازار فارکس را می توان بزرگ ترین بازار مالی دنیا دانست که تمام مردم دنیا حق حضور در آن را دارند و هیچ محدودیت و قانون محدود کننده خاصی بر آن اعمال نمی شود. این بازار به شکل پایه ای بر اساس خرید و فروش ارز ساخته شده است و نسبت ارزها به یکدیگر این بازار را شکل داده است.

به طور مثال به ازای یک دلار شما می توانید دو یورو داشته باشید و به ازای دو یورو شما می توانید چهار ین به دست بیاورید. این معادلات جذاب و تغییر نسبت ها باعث شده است بازار فارکس تبدیل به بازاری پویا باشد که در آن هم سودهای بسیاری وجود دارد و هم ضررهای غیرقابل تصور می توان از آن داشت. اما به جز ارز، تمام سهام های معتبر دنیا مانند سهام های بازار آمریکا در این بازار قابل خرید و فروش است و شما می توانید به جز این ها، طلا و نفت و . را نیز خرید و فروش کنید.

بازار فارکس را بازار نوین سرمایه داری و بازار بورس را بازار کلاسیک سرمایه داری می نامند. بنابراین عملا بازار فارکس بازاری برای خرید و فروش است که بر اساس ارز پایه گذاری شده است. شما تصور کنید که در میدان فردوسی تهران عده ای به خرید و فروش ارز و دلار مشغول هستند. از آن جایی که نسبت ارز دلار به نسبت ریال بسیار بیشتر است و این نسبت روز به روز بیشتر می شود، از این رو در ایران، دلار تبدیل به یک بازار سرمایه گذاری سنتی شده است.

همین موضوع به شکل گسترده تر آن در بازار فارکس وجود دارد. البته باید در نظر داشت که در بازار فارکس این نسبت ها به شکل قانون مدارتر و همچنین منطقی تری وجود دارد و نمی توان در آن انتظار سودهای سرمایه گذاری دلار در ایران را داشت. اما سوال اصلی اینجاست که بازار فارکس با این شرایط آیا با موازین اسلامی همخوانی دارد یا نه؟ (1)

شرایط خرید و فروش در اسلام

حال نوبت این است که شرایط خرید و فروش را در احکام اسلامی جست و جو کنیم تا بتوانیم حکم شرعی فارکس را بر اساس این شرایط مورد سنجش قرار دهیم.

مهمترین موردی که در خرید و فروش از سمت اسلام مورد اهمیت قرار دارد این است که در این معامله، عدالت از دو طرف رعایت شده باشد. یعنی جنس یا خدمتی به اندازه واقعی آن به فروش رسد و به اندازه واقعی آن هزینه دریافت شود. هر طرفی که این اندازه را رعایت نکند و در پی سود بیشتر اقدام به تغییر این قانون کند معامله از نظر اسلامی باطل است و باید خسارتی پرداخت شود.

مورد مهم دیگر در احکام شرعی خرید و فروش این است که جنس یا خدمت خرید و فروخته شده، باید ضرر جانی و مالی برای فرد ثالث و حتی خود فرد نداشته باشد. به طور مثال شما حق ندارید جنسی را بخرید که با استفاده از آن خودتان را بکشید و یا بخواهید دیگران را تهدید کنید. از این رو این گونه اجناس تحت شرایط خاص و با ضمانت های خاصی خرید و فروش می شود تا بتوان از عدم رسیدن آسیب، مطمئن شد.

مورد مهم دیگر این است که اسلام برخی از اجناس را مخصوصا در قسمت خوراکی ها، حرام اعلام کرده است. از این رو خرید و فروش این اجناس به طور کلی ممنوع و حرام است. اجناسی مانند مشروبات الکلی، گوشت های حرام و . از نظر اسلام حرام بوده و هیچ توجیهی برای تجارت آن وجود ندارد.

مورد دیگر این است که در اسلام، ربا حرام است. یعنی بهره کشیدن روی پولی که قرض داده می شود. در این جا اسلام مخالفت خود را با کالا قرار گرفتن پول اعلام می کند و همین موضوع باعث می شود کمی در مورد حکم شرعی فارکس محتاط عمل کنیم و درباره آن شک نماییم. به نظر می رسد در بازار فارکس این پول و سرمایه است که به عنوان کالا مطرح می شود و در دید اول، بازار فارکس می تواند حرام باشد. اما آیا واقعا این چنین است؟ در ادامه بیشتر با این موضوع آشنا خواهیم شد. (2) و (3)

تطبیق حکم شرعی فارکس با احکام اسلامی

همانطور که گفتیم بازار فارکس، بازار تبادل ارز های بین المللی و مطرح دنیا است و از طرفی اسلام با کالا قرار گرفتن پول مخالف است. بنابراین عملا به نظر می آید که حکم شرعی فارکس منفی باشد و آن را منفی بدانیم. اما این واقعیت ماجرا نیست. در داستان ربا و بهره آن، فرد قرض دهنده پول هیچ کاری انجام نمی دهد و این فرد قرض گیرنده است که باید سعی کند علاوه بر اصل پول، سود آن را نیز تامین کند. اما در بازار فارکس داستان اینگونه نیست. در واقع در این بازار یک ارز با ارز دیگر مبادله می شود و به نوعی عملی مانند صرافی صورت می گیرد.

بحث بازار فارکس این جاست که شما با توجه به هوش اقتصادی و تجاری خود می توانید حدس بزنید بجای داشتن دلار می توانید یورو داشته باشید و یورو می تواند سود بیشتری به شما برساند. این جا هیچ طرف در ضرر نخواهد بود. بلکه شما خود را سوار بر بازار اقتصاد کرده اید و بر اساس نمودارها و آمار و جداول مختلف مشخص می کنید تبادل بین کدام دو ارز می تواند برای شما مفید تر و سودآور تر باشد. از این رو عملا می توان گفت که بازار فارکس، ارز را دست مایه سود قرار نمی دهد بلکه این نسبت های بین ارزهاست که سودسازی می کند و باعث می شود که فرد سود یا ضرر داشته باشد.

بنابراین می توان گفت در بازار فارکس چیزی برخلاف موازین شرعی وجود ندارد و نشانه ای نمی توان پیدا کرد که نشان دهد این بازار برخلاف شرع باشد. از این رو حکم شرعی فارکس این است که این بازار حلال است و فعالیت در آن آزاد و هیچ مشکلی از این نظر وجود ندارد. اما با این وجود گاهی در گوشه کنار صفحات مجازی می شنویم که بازار فارکس حرام است و فعالیت در آن جایز نیست.

اولا این گونه افراد و این اخبار با اهداف خاصی منتشر می شوند. زیرا فعالیت در این بازار دست دلالان ارز را در ایران کوتاه می کند و سودآوری همیشگی را برای آن ها ندارد. از طرف دیگر همیشه طرفداران آتشی و تقدس های خشک در طول تاریخ وجود داشته اند. اما از این سخنان نباید اینگونه برداشت شود که بازار فارکس کاملا بی اشکال است. در ادامه به موارد حرام بودن در حکم شرعی فارکس می پردازیم. (2)

در چه شرایطی حکم شرعی فارکس حرام می شود؟

نکته مهمی که مراجع تقلید و به طور کلی اسلام درباره حکم شرعی فارکس ذکر می کند این است که این سرمایه گذاری به شکل آنلاین است و این ارتباط مجازی می تواند زمینه های حرام بسیاری را به وجود بیاورد. به طور مثال کارگزاری های آنلاینی وجود دارند که به نام سرمایه گذاری در فارکس، سرمایه مردم را در بازارهای قاچاق و اسلحه وارد می کنند و از این راه سود حاصله را به مردم بر می گردانند.

در این حالت کاربرد اشتباه از نام بررسی فقهی معاملات فارکس فارکس و همچنین سوء استفاده از این بازار، باعث می شود که ضرری به بخشی از جامعه برسد و بر اساس نکته گفته شده در بالا در صورت رسیدن زیان به کسی یا گروهی، آن معامله باطل است.

از طرفی دیگر برخی از این کارگزاری ها به شکل قمار و شانس به این بازار وارد شده اند و این دید را به مشتریان خودشان القا می کنند. از آنجایی که قمار در اسلام حرام است، از این رو می توان گفت که این گونه دید در بازار فارکس نیز حرام است. بنابراین به طور کلی می توان گفت که حکم شرعی فارکس بستگی به نوع کاربری آن دارد. اگر سود حاصل از آن یا نحوه سرمایه گذاری از آن باعث ایجاد مفسده ای شود این بازار حرام می شود.

نکته مهم دیگری که دوباره باید بر آن تاکید کرد این است که در این بین انتخاب کارگزاری مناسب و مطمئن می تواند پاک و سالم بودن سرمایه گذاری شما را تامین کند. آنلاین بودن و همچنین نبود ارتباط مستقیم، پیدا کردن این کارگزاری را سخت تر می کند. اما به هر حال برای کسانی که اسلام و نظرات آن برایشان مهم است، واجب است که در انتخاب کارگزاری، فارغ از مسائل مالی آن دقت داشته باشند.

البته در این مسیر بهتر است ارگان های اسلامی و دولتی وارد شوند و با در نظر گرفتن شرایط اسلامی، برخی از کارگزاری ها را معرفی کنند تا این بار بزرگ از دوش سرمایه گذار برداشته شود و عملا با اطمینان قلبی بیشتری افراد وارد این بازار پر سود شوند. (2)

برخی از نظرات مراجع تقلید در باب حکم شرعی فارکس

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی)

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی)

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی)

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی)

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی)

همانطور که مشاهده می کنید جز رهبر اسلامی ایران که با رعایت شرایطی، رای به جایز بودن بازار فارکس داده است، سایر مراجع چندان به این بازار خوشبین نیستند. یکی از دلایلی هم که خود بانک مرکزی ایران در این بازار حضور دارد را می توان نظر نسبتا مساعد رهبری در این باب دانست. اما به طور کلی یادتان باشد که شما مرجع تقلیدی برای خودتان دارید و فارغ از هر گونه استدلال و دلیل، باید بر مسیر گفته های این مرجع قدم بردارید. (2)

وجود کلاهبرداری در معاملات «فارکس» آن را غیرشرعی می‌کند

عضو انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه گفت: وجود کلاهبرداری‌های بسیار و معاملات صوری در فارکس که به صورت اینترنتی انجام می‌شود، این معاملات را از لحاظ شرعی فاسد می‌کند.

به گزارش خبرگزاری فارس، نشست علمی «بررسی فقهی معاملات فارکس» به همت معاونت پژوهش و همکاری گروه فقه اقتصادی مدرسه عالی فقه تخصصی مجتمع آموزش عالی فقه در مسجد این مجتمع برگزار شد.

حجت‌الاسلام مجید رضایی دوانی، استاد اقتصاد دانشگاه مفید قم در این نشست با اشاره به حدوث احکام مبتلابه در هر برهه‌ای از تاریخ، اظهار کرد: علمای اسلام، همواره در معرض سؤالات نو و فراگیر جهانی هستند که باید به آنها با توجه به مبانی محکم دینی پاسخگوی این شبهات باشند.

وی افزود: بازار معاملات فارکس، بر خلاف بازارهای دیگر ۲۴ ساعته بوده و در همه ساعات شبانه روز فعال است، چرا که این بازار از طریق اینترنت انجام می‌گیرد و از آن جایی که احساس می‌شود که می‌توان به راحتی می‌توان در این بازار حضور پیدا کرد، بسیاری در آن ورود پیدا می‌کنند.

این کارشناس اقتصادی، با اشاره به ریسک بالای معاملات فارکس، بیان کرد: فارکس، یکی از پر ریسک‌ترین بازارهای سرمایه در جهان است و آشنایی و معامله در این بازار به هیچ عنوان به افراد عادی توصیه نمی‌شود.

حجت‌الاسلام رضایی درگیر نبودن کل سرمایه شخص، نقد شوندگی بالا و دسترسی آسان به اطلاعات، صرفه‌جویی در زمان و هزینه و مدیریت ریسک را از عوامل فریبنده برای ورود به بازار تبادل ارز دانست و یادآور نمود: متأسفانه، افراد بی‌تجربه‌ای که به این بازار ورود پیدا می‌کنند، همه سرمایه خود را در این بازار هزینه می‌کنند که در نهایت با ورشکستگی مالی آنها همراه می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: بازار اولیه، معاملات نقد، معامله سلف، قرارداد تاخت، معاملات مارچینی، معاملات ثانویه بازار فارکس، خرید و فروس اختیارات، قرارداد اختیار خرید و قرارداد اختیار فروش از انواع معاملات در فارکس به شمار می‌رود.

این پژوهشگر جامعةالمصطفی(ص) با اشاره به حکم شرعی معاملات فارکس، ابراز داشت: معاملات نقد با فعالیت سالم اقتصادی از لحاظ شرعی اشکالی ندارد. اما معاملات غیرنقدی آتی در بازار طلا در بازار ایران در حال انجام است و در بازارهای دیگر غیرنقدی اینترنتی، نیز کمیته فقهی بازار بورس در حال بررسی حکم شرعی این بازارها هستند.

وی اضافه کرد: تازه‌واردها به بازارهای تبادل ارز باید بدانند که فارکس یک بازی برد- باخت، وجود رقیبان بزرگ و بی‌رحم، سوء استفاده از بی‌تجربگی تازه واردها، ورشکستگی ناشی از اعتماد به خبرهای عمومی و ورشکستگی ناشی از ورود قمارگونه به بازارهای فارکس از خطرات ورود به این بازار به شمار می‌رود.

در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام غلامعلی معصومی‌نیا، عضو شورای علمی پژوهشکده نظام‌های اسلامی با اشاره به ابزارهای معاملات بورس گفت: برخی از فعالانی که در بازار بورس فعالیت می‌کنند و از خود سرمایه‌ای ندارند، سرمایه مردم را جمع‌آوری می‌کنند تا با آنها سرمایه‌گذاری نمایند تا پس از عودت قسمتی از سود به سهام‌داران، سود خود از بورس را وصول نمایند.

این پژوهشگر حوزه علمیه اظهار کرد: برخی از فعالان بورس در پی جذب سود با فعالیت‌های سالم اقتصادی هستند و برخی نیز در پی خرید و فروش اوراق سهام هستند تا بدون هیچ فعالیتی سود سرشاری را به دست آورند.

وی معاملات فارکس را نوعی از معاملات بورس دانست و اضافه کرد: FOREX

مخفف foreign exchange market و به معنای بازار مبادله ارز است. بازار ارز (یا فارکس)، هنگامی به وجود می‌آید که دو ارز به صورت پایاپای با یکدیگر مورد معامله قرار گیرند.

این کارشناس اقتصادی، با اشاره به حجم معاملات فارکس، اذعان کرد: بازار فارکس با رشد شگفت‌انگیز ۵۷ درصدی در حجم مبادلات طی سه سال گذشته تبدیل به پرحجم‌ترین بازار مالی جهان شده است به طوری که حجم معاملات روزانه بازار فارکس در برخی روزها به ۱۹۰۰ میلیارد دلار می‌رسد.

حجت‌الاسلام معصومی‌‌نیا تأکید کرد: براساس ارزیابی سه سالانه بانک پرداخت‌های بین‌المللی، معاملات روزانه ارز شامل، ۶۰۰ میلیارد دلار معاملات spot، حدود ۱۳۰۰ میلیارد دلار معاملات مشتقه، ۲۰۰ میلیارد دلار معاملات سلف، ۱۰۰۰ میلیارد دلار معاملات معاوضات فارکس و ۱۰۰ میلیارد دلار معاملات اختیارات است.

وی عنوان کرد: حرفه‌ای‌های فارکس، بازار مصنوعی برای تجربه نمودن افراد عادی پدید می‌آورند و افراد با سود کمی که با رضایت این افراد سودجو می‌بردند، علاقه‌مند می‌شوند که در بازار واقعی شرکت کنند، اما با ورود به بازار واقعی فارکس، ضرر هنگفتی را متحمل می‌شوند.

معصومی‌نیا در پایان تأکید نمود: وجود کلاهبرداری‌های بسیار و معاملات صوری در فارکس که به صورت اینترنتی انجام می‌شود، این معاملات را از لحاظ شرعی فاسد می‌کند.