آشنایی با ارکان بازار اوراق بهادار

به دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دهه 1340 و شروع حرکت اقتصاد ایران به سمت اقتصاد مبتنی بر بازار و افزایش فعالیت های صنعتی در آن دوره که تامین مالی آن بدون شک نیازمند بازار ها و ابزار های جدید بود.

آشنایی با ارکان بازار اوراق بهادار

آشنایی با بخش های مهم بازار اوراق بهادار
به دنبال تحولات اقتصادی آشنایی با ارکان بازار اوراق بهادار و اجتماعی دهه ۱۳۴۰ و آغاز جنبش اقتصاد جمهوری اسلامی ایران در راستای اقتصاد بر طبق بازار و ارتقا فعالیت‌های صنعتی در آن دوره که تامین مالی آن‌ بدون شک نیازمند بازارها و ابزارهای تازه بود , ایجاد بورس اوراق بهادار در فرمان کار قرار گرفت و ضابطه تاسیس آن در اردیبهشت ماه ۱۳۴۵ به تصویب مجلس شورای ملی رسید و بعداز آن , بورس اوراق بهادار تهران تحت عنوان یکی‌ازابزارهای متکی به نظام بازار آزاد با انگیزه تشویق بخش خصوصی در اقتصاد جمهوری اسلامی ایران تاسیس شد و از بهمن ماه ۱۳۴۶ کار خود را با پذیرش سهام بانک توسعه و گسترش صنعتی و معدنی جمهوری اسلامی ایران , شرکت نفت پارس , اسناد قرضه دولتی , اوراق خزانه و ورقه ها قرضه عباس­آباد رسما آغاز کرد .

بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۸۴ در چارچوب رقم خورده در قانون مزبور کار ­کرد ,در‌این ساختار , اداره کارگزاران بورس سندها بهادار تهران تحت عنوان فقط رکن اجرایی , متشخص حقوقی غیر وابسته غیر انتفاعی , مسؤولیت سازمان بورس را به عهده داشت .

این سازمان را هیئت‌مدیره‌ی هفت نفره‌ای اداره می کرد که توسط مجمع عمومی اعضا انتخاب می‌شدند. هیئت مدیره هم دبیرکل را به عنوان بالاترین مقام اجرایی بورس انتخاب می‌‌کرد. نظارت بر فعالیت سازمان کارگزاران بورس تهران هم بر عهده شورای بورس; به عنوان بالاترین رکن تصمیم‌گیری و مسؤول و ناظر حسن اجرای قانون تأسیس بورس اوراق بهادار; قرار داشت.
قانون تاسیس بورس اوراق بهادار; در سال ۱۳۸۴ و با توجه به عدم توان پاسخگویی به نیازهای جدید بازار اوراق بهادار; مورد بازنگری قرار گرفت و در آذرماه همان سال; قانون بازار اوراق بهادار به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.

ارکان تشکیل‌ بازار اوراق بهادار در قانون جدید عبارتند از:

الف) شورای عالی بورس و اوراق بهادار

این شورا بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است که تصویب سیاست‌ کلان و خط مشی بازار در قالب سیاست‌های کلی نظام و قوانین و مقررات مربوط و همچنین اتخاذ تدابیر لازم برای ساماندهی و توسعه بازار اوراق بهادار و اعمال نظارت عالیه بر اجرای قانون بازار اوراق بهادار از مهمترین وظایف آن است.

اعضای شورای عالی بورس و اوراق بهادار عبارتند از:

۱) وزیر امور اقتصادی و دارایی که ریاست شورا را نیز بر عهده دارد؛
۲) وزیر بازرگانی؛
۳) رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی‌ ایران؛
۴) روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون؛
۵) رییس سازمان بورس و اوراق بهادار که به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان نیز انجام وظیفه خواهد کرد؛
۶) دادستان کل کشور یا معاون وی؛
۷) یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها؛
۸) سه نفر خبره مالی منحصراً از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیات وزیران؛ و
۹) یک نفر خبره منحصراً از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط و تصویب هیات وزیران برای هر بورس کالایی.

ب- سازمان بورس و اوراق بهادار(سبا)

بر اساس قانون بازار اوراق بهادار; نهاد جدیدی تحت عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار ایجاد شد تا زیر نظر شورای عالی بورس به نظارت بر اجرای قوانین و مقررات; تنظیم و تدوین مقررات و انجام دیگر وظایف تعیین‌شده در قانون بپردازد. به عبارتی مقام ناظر بازار اوراق بهادار ایران به دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار تقسیم شد. سبا موسسه عمومی غیر دولتی است که دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل است و توسط هیئت مدیره پنج نفره اداره می‌شود. اعضای هیئت مدیره از میان افراد امین و دارای حسن شهرت و تجربه در رشته مالی منحصراً از کارشناسان بخش غیردولتی به پیشنهاد رییس شورا و با تصویب شورا انتخاب می‌شوند.

ج- بورس اوراق بهادار تهران

بر پایه ضابطه بازار اوراق بهادار , بورس اوراق بهادار تهران نیز از اداره عمومی غیر انتفاعی به شرکت سهامی عام انتفاعی تبدیل شد و عملیات اجرایی را بر عهده گرفت . تشکیل , سازماندهی و اداره بورس اسناد بهادار ; قبولورقه ها بهادار ; وضع و اوضاع و اجرای قوانین حرفه‌ای و انضباطی برای اعضاء , گزینش وظیفه های و مسئولیت‌های اعضاء و تحلیل برفعالیت آن ها ; بررسی بر حسن انجام معاملات ورقه ها بهادار پذیرفته شده ;تنظیم , جمع‌آوری , پردازش و تکثیر داده ها ; و آنالیز بر کار ناشران اسناد بهادار پذیرفته شده از مهم‌ترین وظیفه‌های مرتبط با آن است .

سازمان بورس اسناد بهادار تهران بر عهده هیئت مدیره است که از هفت عضو تشکیل می شود . اعضای هیئت مدیره بخشی مجمع عمومی می باشند و برای دوسال گزینش می‌شوند .
سازمان کارها اجرایی شرکت نیز به عهده مدیرعامل شرکت است که به وسیله هیئت مدیره گزینش می شود .

شرکت مدیریت فناوری بورس تهران

تاریخچه بورس در ایران تقریباً می‌توان گفت سابقه‌ای 55 ساله دارد. در اردیبهشت ماه سال 1345 بود که قانون ایجاد و تأسیس بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی تصویب شد و زمینه‌ای مناسب برای تأمین مالی فعالیت‌های صنعتی در کشور فراهم گردید. پس از تصویب قوانین مربوط به تاسیس بورس اوراق بهادار ایران کار خود را از بهمن ماه سال 1346 به طور جدی آغاز کرد. اولین شرکت‌هایی که با پذیره نویسی در صحن بورس پا گذاشتند بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران، شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد بودند.

تا سال 1384 قانون مصوب مجلس ملی در سال 1345 نافذ بود و مدیریت بورس اوراق بهادار بر طبق همان قانون ادامه داشت. طبق قانون مصوب سال 1345 مجلس شورای ملی، اداره بورس بر عهده سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران به عنوان شخصیتی حقوقی، مستقل و غیر انتفاعی قرار بود. این سازمان در واقع تنها رکن اجرایی در بورس ایران به شمار می‌آمد.

اداره این سازمان به عهده یک هیئت مدیره هفت نفره بود که ایشان نیز توسط مجمع عمومی اعضا انتخاب می‌شدند. دبیرکل نیز به‌عنوان بالاترین مقام اجرایی بورس توسط هیئت مدیره انتخاب می‌‌شد. در این میان مسئولیت نظارت بر فعالیت سازمان هم بر عهده شورای بورس،‌ قرارداشت.
این سازو کار تا سال 1384 ادامه داشت تا اینکه با توجه به تغییرات در ساختار بورس کشور و نیازی که به اصلاحات در این حوزه دیده می شد قانون بورس تغییرات ساختاری مهمی را به خود دید و قانون جدید در همان سال به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.

ارکان تشکیلات بازار اوراق بهادار در قانون جدید

1.شورای عالی بورس و اوراق بهادار:

هر سیستمی نیازمند مرکزی است تا سیاست های کلان آن را مشخص کرده و از آن صیانت کند و این وظیفه در سیستم بورس ایران بر عهده شورای عالی بورس و اوراق بهادار است.

با توجه به آنچه گفته شد، مسائلی همچون تصویب سیاست کلان بازار، اتخاذ تدابیر لازم برای ساماندهی و توسعه بازار اوراق بهادار، نظارت براجرای قانون و تعیین سیاست و خط‌ مشی بازار اوراق بهادار در قالب سیاست‌های کلی نظام و قوانین و مقررات مربوطه از وظایف این شورا به حساب می‌آید.

به دلیل اهمیت بورس در سیاست های اقتصادی کلان کشور، ریاست این شورا به عهده وزیر امور اقتصاد و دارایی گذاشته شده است. در کنار وی وزیر صمت (صنعت، معدن، تجارت)، رئیس کل بانک مرکزی، رؤسای اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران، اتاق تعاون، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار(به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان)، دادستان کل کشور یا معاونش نماینده کانون‌ها و سه خبره مالی از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار و یک نفر خبره منحصراً از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر مربوطه، اعضای شورا را تشکیل می‌دهند.

2.سازمان بورس و اوراق بهادار(سبا):

به دلیل گسترده بودن مسئله نظارت و شفافیت در بورس و اهمیتی که در این مسئله وجود داشت سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان یک نهاد در کنار سازمان و براساس قانون جدید بازار اوراق بهادار، ایجاد شد تا زیر نظر شورای عالی بورس به مسائلی همچون نظارت بر اجرای قوانین و مقررات، تنظیم و تدوین مقررات و انجام دیگر وظایف تعیین‌ شده در ماده 7 آشنایی با ارکان بازار اوراق بهادار قانون مربوطه بپردازد.

برخلاف شورای عالی که اکثر اعضای آن از مقامات بلند پایه ی سیاسی و اقتصادی کشور تشکیل شده‌اند، سازمان بورس و اوراق بهادار یک نهاد غیردولتی وخصوصی محسوب می شود که اعضای هیئت مدیره 5 نفره آن از افراد دارای حسن شهرت و با تجربه است و تغییرات قانون جدید فقط به تغییرات در نهاد های نظارتی بسنده نشد، بلکه در بورس تهران نیز تغییراتی ایجاد شد و از سازمانی عمومی و غیر انتفاعی به شرکت سهامی عام انتفاعی تغییر حالت داد.

خدمات اجرایی سازمان اوراق بهادار تهران شامل، موارد زیرمی‌شود:

1. تشکیل، سازماندهی و اداره بورس اوراق بهادار

2.پذیرش اوراق بهادار

3.وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضاء

4.تعیین وظایف اعضاء و نظارت برفعالیت آنها

5. نظارت برحسن انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته شده

6.تهیه، جمع‌آوری، پردازش و انتشار اطلاعات

7.نظارت بر فعالیت ناشران اوراق بهادار پذیرفته شده

همچنین هفت عضو هیئت مدیره، توسط مجمع عمومی به مدت دو سال انتخاب می شوند و اعضای هیئت مدیره نیز از بین خود فردی را به عنوان مدیر عامل شرکت انتخاب می‌کنند.

در یک نگاه کلی سیستم نظارت در بورس ایران، به شرح زیر است :

· شورای عالی بورس و اوراق بهادار بر سازمان بورس و اوراق بهادار نظارت دارد.

· سازمان بورس نیز بر شرکت‌ بورس و اوراق بهادار و شرکت‌های بورس کالا، سپرده‌گذاری مرکزی، بورس انرژی نظارت می کند.

· نظارت بر روی شرکت‌های تأمین سرمایه، شرکت‌های سبدگردان، شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری، شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی، موسسه‌های رتبه‌بندی، ناشران بورسی، ناشران فرابورسی، کانون نهادهای سرمایه‌گذاری، کانون سرمایه‌گذاران، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های هلدینگ و حسابرسان معتمد بر عهده سازمان بورس قرار دارد.

لازم به ذکر است که در حال حاضر چهار بورس، تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار در ایران در حال فعالیت است:

1.بورس اوراق بهادار تهران:

درباره وظایف شرکت بورس و اوراق بهادار تهران توضیحات لازم ارائه گردید.

نشانی سایت سازمان بورس و اوراق بهادار www.tse.ir است .

2.فرابورس ایران:

تأسیس این بازار به آبان ماه سال 1387 بر می‌گردد، از جمله اهداف آن بهره‌گیری صنایع تازه تاسیس از منابع مالی بازار، تنوع بخشی به اوراق بهادار قابل معامله، افزایش مشارکت‌های مردمی همچنین افزایش سهم دارایی‌های مالی در سبد سرمایه‌گذاری می باشد. از جمله ویژگی‌های بازار فرابورس، تسهیل رویه‌های پذیرش و انجام معاملات اوراق بهادار در این بازار در مقایسه با بورس اوراق بهادار تهران است.

بازار فرابورس ایران، فرصتی بسیار خوب برای بنگاه‌های اقتصادی نو پاست، زیرا این بنگاه‌ها با کسب حداقل شرایط و در سریع‌ترین زمان به این بازار وارد شده و از تمام مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار سود می برند. در آخرین وضعیت منتشر شده، 8 بازار و تابلوی معاملاتی شامل: بازارهای اول، دوم و سوم، پایه زرد، پایه نارنجی و پایه قرمز، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار شرکت‌های کوچک و متوسط‌ در فرابورس‌مشغول‌ به‌ فعالیت هستند.

در بازار ابزارهای نوین مالی معاملات در موارد زیر انجام می‌شود:

· صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان

· صندوق سرمایه‌‌گذاری قابل معامله ( ETF )

· صندوق‌های جسورانه ( VC )

· اوراق تامین مالی استاندارد

· اسناد خزانه اسلامی

· اوراق تسهیلات‌مسکن (تسه)

آدرس اینترنتی شرکت فرابورس ایران ( www.ifb.ir ) است.

3.بورس کالای ایران:

از مهر ماه سال 1386 فعالیت خود را در کشف قیمت و فقدان تضمین‌های لازم برای معامله‌گران با هدف حذف نارسایی‌ها در بازار سنتی، نوسانات کاذب، عدم شفافیت آغاز کرده و قرار ­ دادهای آتی در آن معاملات انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده‌های نفت، پتروشیمی، کشاورزی و ابزار ­ های مشتقه می‌باشد.

نشانی اینترنتی شرکت بورس کالای ایران ( www.ime.co.ir ) است .

4.بورس انرژی ایران:

آخرین و ن و پا ترین این شرکت ها بورس انرژی ایران است که در تیر ماه سال 1391 به‌عنوان چهارمین بورس رسمی کشور تأسیس گردیده است. بورس انرژی دارای سه بازار فیزیکی مشتقه و فرعی می باشد که در آن حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر حامل‌ انرژی مورد داد‌ ­­­­­ و ­ ‌ستد قرا ر می گیرد.

بازار سرمایه چیست و ارکان بازار کدامند؟

بازار سرمایه یک سیستم یکپارچه و نظام‌مند بوده و از مهمترین ارکان اقتصاد به شمار می‌رود. اگر ساختار بازار سرمایه به صورت صحیح شکل گیرد، سرمایه‌ها و پس‌اندازهای راکد در مسیری درست جریان می‌یابند. آشنایی با ساختار بازاری که قصد سرمایه‌گذاری در آن را دارید ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. ورود و سرمایه‌گذاری در یک بازار، بدون شناخت ارکان آن غیرعاقلانه بوده و قطعاً به موفقیت ختم نخواهد شد. اگر تا امروز شناخت دقیقی از بازار سرمایه بدست نیاوردید، این مقاله را مطالعه کنید.

بازار سرمایه چیست؟

بازار سرمایه یکی از انواع بازارهای مالی، تحت عنوان بازار بورس اوراق بهادار می‌باشد. این بازار نیز همانند بازارهای دیگر است، با این تفاوت که مهمترین کالای آن، سرمایه می‌باشد. بازار سرمایه، پل ارتباطی میان متقاضیان سرمایه (مانند شرکتها، دولت و. ) و سرمایه‌گذاران (حقیقی یا حقوقی) است. در واقع، بازار سرمایه سازوکاری است که سرمایه‌های سرمایه‌گذاران خرد و کلان را به سمت بنگاه‌های اقتصادی نیازمند سرمایه هدایت می‌کند. سازمان بورس و اوراق بهادار ایران، متولی و سیاست‌گذار بازار سرمایه در ایران محسوب می‌شود.

ارکان بازار سرمایه در ایران

چارچوب فعالیت بازار بورس اوراق بهادار، تا سال 1384 به این صورت بود که، سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران، تنها رکن اجرایی آن بوده و بورس را مدیریت می‌کرد. از سال 1384 کلیه چارچوبها و سازوکارهای قبلی، به دلیل ناتوانی در پاسخگویی به نیازهای جدید بازار، بازنگری شد. طبق آخرین بازنگری‌های قانون، بازار اوراق بهادار از ارکان اصلی زیر تشکیل می‌شود:

• شورای عالی بورس اوراق بهادار
• سازمان بورس و اوراق بهادار
• شرکت بورس اوراق بهادار تهران
• شرکت فرابورس ایران
• شرکت بورس کالای ایران
• شرکت بورس انرژی

ارکان نظارتی بازار سرمایه

نظارت بر بازار سرمایه از مهمترین اهداف قانون‌گذاران می‌باشد. عدم نظارت بر بازار، بی‌ثباتی در اقتصاد کشور را به همراه خواهد داشت. ناظر بازار به جهت شفاف‌سازی و تسهیل در امر سرمایه‌گذاری بر بازار نظارت می کند. از جمله مسائل مهمی که باید تحت نظارت قرار گیرند، شامل: معاملات اعتباری، افشای اطلاعات، استاندارد گذاری لازم راجع به صلاحیت مدیران نهادهای مالی و ناشران و. می‌باشند.

به میزانی که نظارت بر بازار قوی‌تر باشد، بازار سرمایه سلامت‌تر خواهد بود. از آذر ماه سال 1384 در ایران با تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار، ارکان نظارتی بازار دگرگون شدند. طبق این قانون، سازمان بورس و اوراق بهادار ایجاد شد تا تحت نظر شورای عالی بورس، بر تنظیم، تدوین و اجرای قوانین، نظارت داشته باشد.

1- شورای عالی بورس اوراق بهادار

شورای عالی بورس اوراق بهادار در رأس ارکان بازار سرمایه قرار دارد. این شورا به عنوان بالاترین و مهمترین رکن، اتخاذ کلیه تصمیم‌های مهم و اساسی بازار را بر عهده دارد. وظایف شورای عالی بورس به شرح زیر است:

• تصویب سیاست‌های کلان بازار
• اتخاذ تدابیر لازم در جهت ساماندهی و توسعه بازار اوراق بهادار
• نظارت بر اجرای قانون و تعیین سیاست و خط‌ مشی بازار اوراق بهادار

اعضای تشکیل دهنده شورای عالی بورس عبارتند از:

• وزیر اقتصاد در سمت ریاست شورا
• وزیر بازرگانی
• رئیس‌کل بانک مرکزی
• روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون
• رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به‌عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان
• دادستان کل کشور یا معاون وی
• یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها
• سه نفر خبره مالی منحصراً از بخش خصوصی، با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار
• یک نفر خبره منحصراً از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط
• سه نفر خبره مالی منحصراً از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار
• یک نفر خبره منحصراً از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط

2- سازمان بورس و اوراق بهادار

سازمان بورس اوراق بهادار (سبا) تحت نظارت شورای عالی بورس، به اجرای قوانین و مقررات، تنظیم و تدوین مقررات و سایر وظایف تعیین‌ شده در قانون می‌پردازد. در واقع، دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار، ارکان ناظر بازار سرمایه هستند. این سازمان یک موسسه عمومی غیردولتی با شخصیت حقوقی و مالی مستقل است.

یک هیات مدیره پنج نفره، مسئولیت اداره این سازمان را بر عهده دارد. اعضای هیات مدیره سبا، به پیشنهاد رئیس شورا از میان افراد مجرب در رشته مالی منحصراً از میان کارشناسان غیردولتی، انتخاب شده و به تصویب شورا می‌رسد.

سایر ارکان بازار سرمایه

چهار شرکت بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس کالای ایران، و بورس انرژی زیر نظر شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند. هر کدام از این شرکتها از بخش‌های مجزایی تشکیل شده و شرایط مخصوص به خود را دارند. در ادامه هر یک را بطور مفصل توضیح می‌دهیم.

1- بورس اوراق بهادار تهران

شرکت بورس اوراق بهادار تهران در بهمن ماه سال 1346 تاسیس شد. هدف از تشکیل آن، ایجاد یک بازار شفاف جهت فراهم کردن ارزش افزوده، برای صاحبان منافع می‌باشد. منظور از ارزش افزوده، ارزشی است که در مسیر تولید به ارزش کالاهای واسطه‌ای افزوده می‌شود.

تا سال 1384 بورس اوراق بهادار تهران در قالب یک سازمان عمومی غیرانتفاعی فعالیت داشت. بر مبنای قانون بازار اوراق بهادار از سال 1384 به بعد به یک شرکت عمومی انتفاعی تبدیل شد و فعالیتهای آن در قالب عملیات اجرایی درآمد. وظایف شرکت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یک رکن مهم در بازار سرمایه، به شرح زیر می‌باشد:

• تشکیل بورس اوراق بهادار
• پذیرش اوراق بهادار
• سازماندهی و اداره بورس اوراق بهادار
• نظارت بر فعالیت ناشران اوراق بهادار
• وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضاء
• تعیین وظایف اعضاء و نظارت بر آنها
• نظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار
• تهیه، جمع‌آوری، پردازش و انتشار اطلاعات

شرکت بورس اوراق بهادار تهران توسط یک هیات هفت نفره مدیریت می‌شود. اعضای هیات مدیره شرکت توسط مجمع عمومی، به مدت دو سال، انتخاب می‌شوند. این شرکت متشکل از سه بخش مجزا می باشد که عبارتند از:

1. بازار اول – تابلوی اصلی
2. بازار اول – تابلوی فرعی
3. بازار دوم

برخی شرایط پذیرش شرکتها در بورس اوراق بهادار، بین هر سه بازار مشترک است، اما برخی شرایط در هر یک از بازارهای بورس متفاوت می‌باشند.

شرایط عمومی پذیرش شرکتها در بورس اوراق بهادار تهران

1. شرکت باید نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت شده باشد.
2. محدودیت قانونی موثر برای نقل و انتقال یا اعمال حق رأی، توسط صاحبان آن، وجود نداشته باشد.
3. سهام با نام و دارای حق رای وجود داشته باشد.
4. تمام بهای اسمی سهام پرداخت شود.

شرایط اختصاصی پذیرش شرکتها در بازار اول – تابلوی اصلی

1. حداقل 20% سهام شناور وجود داشته باشد.
2. حداقل میزان سرمایه ثبت شده شرکت 1,000 میلیارد ریال باشد.
3. حداقل 3 سال سابقه فعالیت پیش از پذیرش داشته باشد.
4. زیان انباشته در ترازنامه وجود نداشته باشد.
5. سیستم حسابداری که انتخاب می‌شود، به لحاظ مالی و بهای تمام شده مطلوب باشد.
6. در 3 دوره مالی متوالی منتهی به زمان پذیرش سودآور بوده باشد.
7. از لحاظ سودآوری چشم‌اندازی روشن داشته باشد.
8. نسبت حقوق صاحبان سهام به کل داراییها حداقل 30% باشد.
9. صورتهای مالی توسط حسابرس معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار تأیید شود.
10. سابقه محکومیت قطعی کیفری برای اعضای هیات مدیره و مدیر عامل وجود نداشته باشد.
11. صورتهای مالی دو دوره منتهی به پذیرش، فاقد موارد مردودی یا عدم اظهار نظر توسط حسابرس باشد.
12. دعاوی حقوقی دارای اثر با اهمیت بر صورت‌های مالی وجود نداشته باشد.

شرایط اختصاصی پذیرش شرکتها در بازار اول – تابلوی فرعی

1. حداقل 15% سهام شناور وجود داشته باشد.
2. حداقل میزان سرمایه ثبت شده شرکت 500 میلیارد ریال باشد.
3. حداقل 3 سال سابقه فعالیت پیش از پذیرش داشته باشد.
4. زیان انباشته در ترازنامه وجود نداشته باشد.
5. سیستم حسابداری به لحاظ مالی و بهای تمام شده مطلوب باشد.
6. در دو دوره مالی متوالی منتهی به زمان پذیرش سودآور بوده باشد.
7. چشم اندازی روشن از لحاظ سودآوری در آینده، ارائه دهد.
8. نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها حداقل 20% باشد.
9. صورتهای مالی توسط حسابرس معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار تأیید شود.
10. سابقه محکومیت قطعی کیفری برای اعضای هیات مدیره و مدیر عامل وجود نداشته باشد.
11. صورتهای مالی دو دوره منتهی به پذیرش، فاقد موارد مردودی یا عدم اظهار نظر توسط حسابرس باشد.
12. دعاوی حقوقی دارای اثر با اهمیت بر صورت‌های مالی وجود نداشته باشد.

شرایط اختصاصی پذیرش شرکتها در بازار دوم بورس

1. حداقل 10% سهام شناور وجود داشته باشد.
2. حداقل سرمایه ثبت شده شرکت 200 میلیارد ریال باشد.
3. حداقل دو سال سابقه فعالیت قبل از پذیرش داشته باشد.
4. زیان انباشته در ترازنامه وجود نداشته باشد.
5. سیستم حسابداری به لحاظ مالی و بهای تمام شده مطلوب باشد.
6. در یک دوره مالی منتهی به پذیرش سودآور بوده باشد.
7. چشم‌اندازی روشن از لحاظ سودآوری ارائه دهد.
8. نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها حداقل 15% باشد.
9. صورتهای مالی توسط حسابرس معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار تایید شود.
10. سابقه محکومیت قطعی کیفری برای اعضای هیات مدیره و مدیر عامل وجود نداشته باشد.
11. دعاوی حقوقی دارای اثر با اهمیت در صورتهای مالی وجود نداشته باشد.

2- شرکت فرابورس ایران

شرکت فرابورس ایران در آبان سال 1387 ایجاد شد. هدف اصلی تاسیس فرابورس، بهره‌وری صنایع جوان از منابع مالی بازار سرمایه است. از دیگر اهداف این بازار می‌توان به ایجاد تنوع به اوراق بهادار قابل معامله، افزایش مشارکتهای مردمی و افزایش سهم دارایی های مالی در سبد سرمایه‌گذاری می‌باشد.

فرایند پذیرش شرکتها در فرابورس، آسان‌تر از پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران است. به عبارتی شرکتها یا بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند با شرایطی ساده‌تر و در زمان کمتر به فرابورس راه یابند. شرکتها با پذیرش در فرابورس می توانند از کلیه مزایای بازار اوراق بهادار استفاده نمایند. شرکتهایی که به هر دلیلی در بورس اوراق بهادار تهران پذیرش نمی‌شوند در بازار فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرند.

فرابورس متشکل از هشت بازار و تابلوی معاملاتی مجزا می‌باشد. بازارهای موجود در فرابورس عبارتند از:

1. بازار اول
2. بازار دوم
3. بازار سوم
4. بازار پایه نارنجی
5. بازار پایه قرمز
6. بازار پایه زرد
7. بازار شرکتهای کوچک و متوسط (SMF)
8. بازار ابزارهای نوین مالی (شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان، صندوق سرمایه‌‌گذاری قابل معامله، صندوق‌های جسورانه، اوراق تامین مالی استاندارد، اسناد خزانه اسلامی و اوراق تسهیلات مسکن)

3- بورس کالای ایران

بورس کالا در مهر ماه سال 1386 با هدف برطرف کردن نارسایی های بازار سنتی ایجاد شد. در واقع، بازار منسجمی است که در آن، کالاهای خام مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج، زعفران و… خرید و فروش می‌شود. مهمترین حسن این بازار، شفاف‌سازی در کشف قیمت و عدم حضور نوسانات کاذب می‌باشد؛ همچنین برای معامله‌گران تضمین‌های لازم را فراهم می‌سازد. قراردادها و اوراقی که قابل معامله در بورس کالا هستند عبارتند از:

• قرارداد نقدی
• قرارداد آتی
• قرارداد سلف
• قرارداد نسیه
• قرارداد سلف استاندارد
• قراردادهای اختیار معامله
• صندوق های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا
• گواهی سپرده کالایی

4- بازار بورس انرژی

در شورای عالی بورس درخواست‌هایی مبنی بر جداسازی بورس نفت و برق مطرح شد؛ در نتیجه، در سال 1390 بورس انرژی شکل گرفت. در بازار بورس انرژی حامل‏‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالا معامله می‌شود. در این بازار محصولات و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ و سایر حامل‌های انرژی عرضه می‌گردند. بورس انرژی ایران، متشکل از دو بخش فیزیکی و مشتقه می‌باشد، در بخش فیزیکی آن، کالاها و در مشتقه اوراق مبتنی بر این کالاها داد و ستد می‌شود.

2- شرکت مدیریت فناوری بورس تهران

تحت عنوان یکی از شرکتهای زیرساخت، در زمینه معاملات الکترونیکی، خدماتی را در بازار سرمایه ارائه می‌دهد. برخی از این خدمات شامل: مدیریت سیستم معاملات، محاسبه شاخص‌ها، انتشار لحظه‌ای اطلاعات معاملات می‌باشد. این شرکت تحت نظارت مستقیم سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت دارد.

3- شرکت رایان بورس

این شرکت متولی سیستم کدال می‌باشد که با هدف نوآوری در فناوری اطلاعات ایجاد شده است. وظایف اصلی این رکن از بازار سرمایه شامل موارد زیر می‌باشد:

• حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران
• ساماندهی، حفظ و توسعه بازاری شفاف
• نظارت بر حسن اجرای قانون
• اتخاذ تدابیر لازم جهت پیشگیری از وقوع تخلفات در بازار اوراق بهادار
• نظارت بر افشای اطلاعات با اهمیت توسط شرکتهای پذیرفته شده در بورس

4- کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار

این نهاد در مهر ماه سال 1386 به عنوان یک سیستم خود انتظام فعالیت خود را آغاز نمود. از جمله وظایف کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار عبارتند از:

• پیشنهاد مقررات پذیرش، تعلیق یا لغو عضویت کانون و اجرایی کردن این پیشنهادات
• نظارت بر عملکرد اعضاء کانون
• ارزیابی عملکرد اعضاء در چارچوب مقررات
• نظارت بر برنامه‌های تبلیغاتی اعضاء کانون به‌ منظور جلوگیری از ارائه اطلاعات ناقص
• وضع و اجرای ضوابط و استانداردهای حرفه‌ای و انضباطی برای اعضاء کانون

5- کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران

این کانون یک تشکل خود انتظام، غیردولتی، غیر انتفاعی، غیرسیاسی، دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل است. نهادهای مالی تشکیل دهنده این کانون عبارتند از:

• شرکت‌های سرمایه‌گذاری
• انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری ازجمله صندوق‌های بازنشستگی
• شرکتهای هلدینگ
• شرکتهای تأمین سرمایه و سایر نهادهای سرمایه‌گذاری

6- شرکت اطلاع‌ رسانی و خدمات بورس

این شرکت در مرداد ماه سال 1383 وابسته به سازمان بورس و اوراق بهادار ایجاد شد. مهمترین اهداف این شرکت به شرح زیر می‌باشد:

• ایجاد پایگاه اطلاع‌ رسانی بازار سرمایه
• گسترش فرهنگ سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مالی
• برگزاری دوره‌های آموزشی عمومی و تخصصی در حوزه بازار سرمايه
• برگزاری آزمون گواهینامه‌های حرفه‌ای سازمان بورس و اوراق بهادار
• برگزاری نمایشگاه‌ها، همایش‌ها و سمینارهای تخصصی

در ساز و کار بازار سرمایه ارکان، نهادها، بنگاه‌های اقتصادی و شرکتهای متعددی فعالیت داشته که هرکدام نقش متفاوتی در این چرخه دارند. همانطور که اشاره شد، شناخت این ارکان برای سرمایه گذاران امری ضروری است. مادامی که ارکان تشکیل‌دهنده‌ی بازار سرمایه‌گذاری منتخب خود را نشناسید، سرمایه‌گذاری شما غیراصولی بوده و عدم موفقیت شما را در پی خواهد داشت.

سوالات خود درباره ارکان بازار سرمایه و کارکردهای آنها را در قسمت «دیدگاه» مطرح کنید. تیم پشتیبانی نظارت به صورت آنلاین پاسخگوی شما همراهان عزیز خواهد بود.

آشنایی با ارکان بازار اوراق بهادار

به دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دهه ۱۳۴۰ و شروع حرکت اقتصاد ایران به سمت اقتصاد مبتنی بر بازار و افزایش فعالیت های صنعتی در آن دوره که تامین مالی آن بدون شک نیازمند بازار ها و ابزار های جدید بود. ایجاد بورس اوراق بهادار ایجاد بورس اوراق بهادار در دستور کار قرار گرفت و […]

به دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دهه 1340 و شروع حرکت اقتصاد ایران به سمت اقتصاد مبتنی بر بازار و افزایش فعالیت های صنعتی در آن دوره که تامین مالی آن بدون شک نیازمند بازار ها و ابزار های جدید بود.

ایجاد بورس اوراق بهادار

ایجاد بورس اوراق بهادار در دستور کار قرار گرفت و قانون تاسیس آن در اردیبهشت 1345 به تصویب مجلس شورای ملی رسید و پس از آن بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یکی از ابزار های متکی به نظام بازار آزاد با هدف تشویق بخش خصوصی در اقتصاد ایران تاسیس شد و از بهمن ماه 1346 فعالیت خود را با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی ومعدنی ایران شرکت نفت پارس اوراق قرضه دولتی اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس آباد به طور رسمی آغاز کرد. بورس اوراق بهادار تهران تا سال 1384 در چارچوب تعیین شده در قانون مزبور فعالیت کرد. در این ساختار سازمان کارگزارن بورس اوراق بهادار تهران به عنوان تنها رکن اجرایی با شخصیت حقوقی مستقل غیر انتفاعی مسوولیت اداره بورس را به داشت. این سازمان را هیئت مدیره هفت نفره ای اداره می کرد که توسط مجمع عمومی اعضا انتخاب می شدند. هیئت میدره هم دبیر کل را عنوان بالاترین مقام اجرایی بورس انتخاب می کرد. نظارت بر فعالیت سازمان کارگزاران بورس تهران هم بر عهده شورای بورس به عنوان بالاترین رکن تصمیم گیری و مسوول ناظر بر حسن اجرای قانون تاسیس بورس اوراق بهادار قرار داشت. قانون تاسیس بورس اوراق بهادار در سال 1384 و با توجه به عدم توان پاسخگویی به نیاز های جدید بازار اوراق بهادار مورد بازنگری قرار گرفت و در اذرماه همان سال قانون بازار اوراق بهادار به تویب مجلس شورای اسلامی رسید.

ارکان تشکیل بازار اوراق بهادار در قانون جدید عبارت اند از :

الف) شورای عالی بورس و اوراق بهادار ب) سازمان بورس و اوراق بهادار ج) بورس های اوراق بهادار د) بورس کالا ه) سایر نهاد های مالی

آشنایی با ارکان بازار سرمایه

آیا نظارتی بر تصویب و اجرای این قوانین وجود دارد؟ یا تنها فقط یک شخص به‌تنهایی قانون‌گذاری می‌کند. در این مقاله قصد داریم در رابطه با ارکان بازار سرمایه و سلسله‌مراتب آن صحبت کنیم، اما پیش از آن می‌خوانیم که بازار سرمایه به چه بازاری گفته می‌شود.

بازار سرمایه چیست؟

بازار سرمایه یا Capital Market به بازاری گفته می‌شود که در آن اوراق بهادار با سررسید بیش از یک سال معامله می‌شود.

این بازار به‌منظور جمع‌آوری وجوه مازاد افراد و هدایت آن‌ها به سمت صنایع و اقتصاد شکل گرفته است. به‌طور کلی می‌توان گفت که منابع مالی مورد نیاز را برای شرکت‌ها تامین می‌کند.

سهام، اوراق خزانه، اوراق مشارکت و. از جمله اوراقی هستند که در این بازار معامله می‌شوند. همان‌طور که می‌دانید این اوراق ریسک زیادی دارند و به‌دنبال ریسک بالا، بازدهی بیشتری نیز می‌توانند داشته باشند.

بورس اوراق بهادار تهران قسمتی از بازار سرمایه ایران را تشکیل می‌دهد. بالاترین رکن بازار سرمایه را شورای عالی بورس تشکیل می‌دهد که سازمان بورس اوراق بهادار، تحت نظارت آن فعالیت می‌کند.

معرفی رکن بازار سرمایه

1) شورای عالی بورس

اولین رکن بازار سرمایه شورای عالی بورس است که وزیر امور اقتصادی و دارایی، ریاست این شورا را برعهده دارد.

1. وزیر امور اقتصادی و دارایی (رئیس شورا)
2. وزیر بازرگانی
3. رئیس کل بانک مرکزی
4. رئیس‌های اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون
5. رئیس سازمان بورس، که به‌عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان ایفای نقش می‌کند.
6. دادستان كل كشور يا معاون او
7. یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها
8. سه خبره مالی از بخش خصوصی (با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار که با پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیات وزیران انتخاب می‌شوند.)
9. يک نفر خبره از بخش خصوصی برای هر هر "بورس كالايی" که فقط در فقط در جلسات مربوط به تصميم‌گيری همان بورس شرکت می کنند. (به پيشنهاد وزير ذی ربط و تصويب هيئت وزيران)

وظایف شورای عالی بورس

به‌طور کلی شورای عالی بورس بالاترین رکن بازار سرمایه است که سیاست‌های کلان بازار را تصویب می‌کند. که این مصوبات بعد از تایید رئیس شورا یعنی همان وزیر امور اقتصادی و دارایی به مرحله اجرا می‌رسند.

این شورا علاوه‌بر تصویب سیاست‌های کلان بازار، وظایف دیگری نیز برعهده دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

1. صدور، تعلیق و لغو مجوز نهادهای تحت نظارت
2. سیاست‌گذاری و تعیین خط‌مشی‌های بازار اوراق بهادار
3. نظارت بر فعالیت‌های سازمان و رسیدگی به شکایاتی که علیه سازمان شده است.
4. انتخاب اعضا هیات‌مدیره، انتخاب اعضا هیات داوران،انتخاب بازرس و حسابرس برای سازمان
5. تصویب ابزارهای مالی جدید، تصویب بودجه و صورت‌های مالی سازمان، تصویب نوع و میزان وصولی‌های سازمان و نظارت بر آن‌ها
6. اتخاذ تدابیر لازم برای توسعه بازار و نظارت بر اجرای آن‌ها
7. و.

موارد ذکر شده از جمله وظایف با اهمیت شورای عالی بورس است. علاوه‌بر موارد ذکر شده سایر اموری که به تشخیص هیات‌وزیران به بازار مربوط باشد نیز برعهده شورای عالی بورس است.

2) سازمان بورس و اوراق بهادار

از دیگر ارکان بازار سرمایه، می‌توان به سازمان بورس اوراق بهادار (Seo.ir) اشاره کرد. این سازمان یک موسسه عمومی غیردولتی است، که تحت نظارت شورای عالی بورس فعالیت می‌کند.

هیات‌مدیره این سازمان دارای 5 عضو است که از بین کارشناسان حوزه مالیِ بخش غیردولتی انتخاب می‌شوند. اعضای هیات مدیره سازمان بورس اوراق بهادار توسط شورای عالی بورس انتخاب می‌شود.

از میان این 5 نفر، یک نفر به‌عنوان رئیس هیات‌مدیره توسط اعضا انتخاب می‌شود. رئیس هیات‌مدیره بالاترین مقام اجرایی است که مسئولیت اداره امور اجرایی سازمان بر عهده او است.

به‌طور کلی سازمان بورس اوراق بهادار که به اختصار به آن سبا هم گفته می‌شود، برای سایر سازمان‌ها که تحت نظارت آن عمل می‌کنند، قانون‌گذاری می‌کند. درآمد این سازمان‌ نیز از محل دریافت کارمزد معاملاتی است.

وظایف و اختیارات هیات‌مدیره سازمان بورس اوراق بهادار

1. تهیه، تدوین و نظارت بر آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی و ارائه پیشنهادات به رکن اول بازار یعنی همان شورای عالی بورس.
2. تصویب اساسنامه برای انواع بورس‌ها، نهادهای مالی و کانون‌ها.
3. ایجاد هماهنگی‌های لازم در بازار و همکاری با سایر نهادهای سیاست‌گذاری و نظارتی.
4. اتخاذ تدابیر لازم برای پیش‌گیری از وقوع تخلفات در بازار و ارائه گزارشات مربوط به تخلفات به مراجع ذی‌صلاح.
5. اخذ تدابیر لازم جهت حمایت از حقوق و منافع سرمایه‌گذاران در بازار و نظارت بر سرمایه‌گذاری اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی در بورس.
6. ارائه درخواست صدور، تعلیق، لغو مجوز تاسیس بورس‌ها و. به شورای عالی بورس.
7. صدور، تعلیق و لغو مجوز تاسیس کانون‌ها و سایر نهادهای مالی که از وظایف مستقیم شورا نیستند.
8. ارائه پیشنهاد به شورای عالی بورس، جهت به‌کار گیری ابزارهای مالی جدید در بازار.
9. ارائه گزارش‌های ادواری در رابطه با عملکرد سازمان، وضعیت بازار و صورت‌های مالی
10. تصویب سقف نرخ‌های خدمات و کارمزدهای نهادهای مالی مختلف.
11. همکاری با مراجع بین‌المللی و پیوستن به سازمان‌های مختلف منطقه‌ای و جهانی.
12. همکاری با مراجع مختلف حسابداری
13. بررسی و تایید شرایط شرکت‌های سهامی عام پیش از ثبت آن‌ها نزد مراجع ثبت شرکت‌ها.
14. بررسی و نظارت بر افشای اطلاعات با اهمیت توسط شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان.
15. ارائه پیشنهادات جهت تهیه بودجه، انواع درآمدها و نرخ‌های خدمات سازمان به رکن اول بازار یعنی شورای عالی بورس.
16. ثبت و صدور مجوز عرضه‌های عمومی و نظارت بر آن‌ها.
17. انجام اموری که از طرف شورا به آن‌هامحول می‌شود.
18. و . .

3) شرکت بورس اوراق بهادار تهران

بورس اوراق بهادار تهران (tse.ir) در بهمن‌ماه سال 1346 تاسیس شد. در سال 1384 بر پایه قانون بازار اوراق بهادار، این نهاد از یک سازمان عمومی غیرانتفاعی به شرکت سهامی عام انتفاعی تبدیل شد و عملیات اجرایی را بر عهده گرفت.

این شرکت با هدف حفظ، تقویت و توسعه بازار سرمایه باثبات، شفاف، منصفانه و کارآ از طریق نظارت بر حسن اجرای قوانین و مقررات مرتبط ایجاد شد.

کنترل و مدیریت ریسک، انجام پژوهش‌های توسعه‌ای و کاربردی، ایجاد زیرساخت‌های مقرراتی و فناوری اطلاعات، ارتقای جایگاه بین‌المللی، توسعه فرهنگ سرمایه‌گذاری و ارتقای سواد مالی از وظایف این شرکت است.

4) فرابورس

طرح ایجاد بازارهای خارج از بورس در سال 1384 ریخته شده بود. سه سال بعد یعنی در سال 1387 شرکت فرابورس ایران (ifb.ir) در اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری ثبت شد و شروع به‌کار کرد.

اما فعالیت بازار فرابورس ایران بعد از تدوین و تصویب دستورالعمل‌ها لازم برای انجام معاملات فرابورس در مهرماه سال 1386 به‌طور رسمی آغاز شد.

بازار خارج از بورس، بازاری در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک برای معاملات اوراق‌بهادار بر پایه مذاکره، معرفی شده است.

صدور، تعلیق و لغو فعالیت‌های بازارهای خارج از بورس بر عهده شورای عالی بورس است.

همانند بازار بورس، در فرابورس هم تأسیس بازارها و نهادهای مالی پس از ثبت شرکت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار امکان‌پذیر است. فعالیت‌هایی که در بازار فرابورس انجام می‌شود نیز تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار هستند.

شرایط پذیرفته شدن شرکت‌ها در بازار فرابورس به مراتب آسان‌تر از پذیرش آن‌ها در بورس است، معمولا شرکت‌ها پیش از ورود به بورس وارد بازار فرابورس می‌شوند. این بازار خود دارای 5 زیر شاخه مختلف است و به‌منظور گسترش بازار سرمایه کشور ایجاد شده است.

5) بورس کالا

سازوکار عملیاتی بورس کالای ایران (Ime.co.ir) مانند بورس اوراق بهادار است، با این تفاوت که در آن بجای اوراق بهادار، کالا و مواد خام تغییر شکل نیافته معامله می‌شود.

بورس کالا، بازاری سازمان‌یافته است که در آن کالاهایی مشخص، با روش‌هایی از پیش تعیین شده معامله می‌شوند.

نخستین بورس کالایی ایران در سال 1382، بورس فلزات بود. پس از آن در سال ۱۳۸۳ بورس کالای کشاورزی نیز تاسیس شد. در نهایت در سال 1386 این دو بازار با هم آشنایی با ارکان بازار اوراق بهادار ترکیب شدند و بورس کالای ایران را بوجود آوردند.

6) بورس انرژی

بورس انرژی ایران (Irenex.ir) در تیر ماه 1391 با مجوز شورای عالی بورس و بورس اوراق بهادار به‌صورت سهامی عام تاسیس شد. در واقع بورس انرژی، یک بورس کالایی است که در آن امکان انجام معاملات حامل‌‏های انرژی مثل نفت، گاز، برق و. و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. نحوه انجام معاملات نیز شبیه سایر بازارها است. این بازار با ایجاد یک فضای رقابتی، دستیابی به قیمت‌های تعادلی را برای حامل‌های انرژی فراهم می‌سازد.

بورس انرژی که یکی از ارکان بازار سرمایه محسوب می‌شود، خود نیز دارای سه رکن بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی است.

7) سایر نهادهای مالی

صندوق‌های سرمایه‌گذاری، کارگزاری‌ها، موسسات رتبه‌بندی، مشاوران آشنایی با ارکان بازار اوراق بهادار سرمایه‌گذاری، شرکت‌های پردازش اطلاعات، شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بازارگردان‌ها، صندوق‌های بازنشستگی همه و همه قسمتی از ارکان بازار سرمایه را تشکیل می‌دهند.

همان‌طور که در طول مقاله خواندیم، بازار سرمایه ارکان مختلفی دارد که در راس آن، شورای عالی بورس قرار دارد. رکن بعدی سازمان بورس و اوراق بهادار است که پیشنهادات مربوط به تغییر قوانین معمولا از جانب سازمان بورس و اوراق بهادار به شورای عالی بورس ارائه می‌شود و اگر توسط شورا تصویب شود، اجرایی خواهد شد.

سایر ارکان مثل بورس اوراق بهادار، بورس کالا و. خود نیز دارای زیرشاخه‌های متعددی هستند که هر کدام در زمینه‌ای خاص فعالیت می‌کنند.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.