حجم معاملات در بورس چیست؟

ارزش معاملات در بورس چیست؟

یکی از چالش‌ها و اهداف مهم برای هر سرمایه‌گذار در بازار بورس، کشف بهترین موقعیت برای فرآیند سرمایه‌گذاری در این بازار است در همین راستا راهکارهای متنوعی به این منظور ارائه شده است و شما با استفاده از این رویکردها می‌توانید در جهت ارزیابی و تحلیل بازار اقدام نمایید.

شایان ذکر است که به منظور گام نهادن در این مسیر بهتر است که با برخی از مفاهیم مهم بورسی و فرآیند معاملات آشنا شوید. در این میان قصد داریم به مقوله ارزش معاملات در بورس بپردازیم. شما با درک و آشنایی نسبت به این اصطلاح می‌توانید شناخت بهتری نسبت به بازار و فرآیندهای آن داشته باشید. به منظور آشنایی با ارزش معاملات در بورس و نحوه استفاده از اطلاعات آن در ارزیابی‌های خود با این مقاله با ما همراه باشید.

ارزش معاملات چیست؟

همانطور که در بخش ابتدایی اشاره شد تلاش سرمایه‌گذاران در بازار بورس این است که بهترین زمان برای شروع سرمایه‌گذاری را کشف کنند به همین منظور ارزش معاملات در بورس به عنوان یک عامل مهم در این زمینه تلقی می‌شود، شما با استفاده از این داده می‌توانید حجم نقدینگی در بازار را تا حدودی تخمین بزنید. به زبان ساده زمانی که شما با بررسی مشخصات مربوط به ارزش معاملات بورس، تا همان لحظه‌ای که مشاهده می‌کنید، قادر هستید که حجم نقدینگی همان روز بازار را تخمین بزنید و این عامل امروزه در بازار بسیار مهم است و با علم و آگاهی نسبت به آن می‌توانید به بهترین شکل فعالیت‌های سرمایه‌گذاری خود در این بازار را مدیریت کنید.
لازم به ذکر است برای مشاهده ارزش معاملات هر سهم در بازار بورس می‌توانید به سایت مدیریت فناوری بورس به نشانی tsetmc.com مراجعه نمایید. این موضوع برای تمام سرمایه‌گذاران بدیهی است که اگر ارزش معاملات یک سهم بیشتر باشد به معنی افزایش سرمایه‌گذاری در آن سهم به خصوص خواهد بود پس به این ترتیب ارزش معاملات در یک سهم با میزان سرمایه‌گذاری در همان سهم رابطه مستقیم دارد. همین ارتباط را می‌توان به ارزش معاملات در کل بازار نیز تعمیم داد به این شکل که اگر ارزش معاملات بورس به صورت کلی افزایش پیدا کند به معنی تزریق نقدینگی در این بازار است و همین روند منجر به مثبت شدن وضعیت بازار بورس و استقبال سرمایه‌گذاران از این شرایط است.
همان‌طور که می‌دانید عامل‌های مختلفی برای سرمایه‌گذاری موفق در بورس دخیل هستند و هیچ ابزار یا عاملی به تنهایی منجر به موفقیت شما در این زمینه نخواهد شد. لذا برای کسب تجربه موفقیت آمیز در این زمینه بهتر است که در کنار ارزش معاملات در بورس به عامل‌های مختلف نیز توجه لازم را داشته باشید. چند نمونه از ابزارهای متنوع برای بررسی و ارزیابی بازار عبارتند از: تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی، تابلوخوانی بازار و …

ارزش بازار بورس چیست؟

برای درک کامل اصطلاح ارزش معاملات بورس لازم است راجع به ارزش بازار نیز آگاهی لازم را کسب نمایید. با آگاهی لازم از ارزش بازار می‌توانید یک دیدگاه خوب در فعالیت‌های سرمایه گذاری خود داشته باشید. برای به دست آوردن ارزش بازار می‌توان از فرمول زیر اقدام کرد:

تعداد سهام کل شرکت × قیمت هر سهم (قیمت پایانی سهم در روز معاملاتی) = ارزش بازار

همان‌طور که در فرمول بالا پیداست برای به دست آوردن ارزش بازار باید از دو عامل مهم قیمت سهام و تعداد سهام استفاده کرد. در همین راستا اگر در روند معاملاتی که انجام می‌شود ارزش قیمتی سهام کاهش پیدا کند طبیعتا ارزش بازار آن سهام همزمان روند نزولی به خود خواهد گرفت و برعکس اگر ارزش قیمتی سهم یک شرکت بیشتر شود در نقطه مقابل ارزش بازار آن سهم در بازار، روند صعودی را تجربه خواهد کرد. در همین تعریفی که ارائه کردیم افراد و سرمایه‌گذاران بسیاری هستند که به همین شکل وارد سهم شده یا از آن خارج می‌شوند به نوعی از این عامل به عنوان یک نشانه برای ورود و خروج به سهم استفاده می‌کنند. حال در این میان اگر شرکت‌های کوچک‌تر رشد سهامی در پیش داشته باشند، سودآوری ایده‌آلی برای سهامداران در پیش خواهد داشت.
به این امر دقت داشته باشید که ممکن است در روند معاملات در بازار بورس قیمت برخی از سهم‌ها به صورت غیرواقعی در حال پیشروی باشند، این فرآیند به این شکل است که ممکن است قیمت یک سهم به صورت غیرمنطقی رشد کرده یا برعکس قیمت یک سهم به صورت غیرمنطقی کاهش یا ریزش داشته باشد. از آن‌جایی که عامل قیمت در فرآیند تشخیص ارزش بازار بسیار مهم است پس باید توجه داشته باشید که درک بهتری از قیمت حقیقی سهم‌ها داشته باشید. از طرفی حجم معاملات نیز از عوامل متعدد دیگری تاثیرپذیر بوده و در محاسبه ارزش بازار عامل حیاتی و اساسی به شمار می‌آید. حجم معاملات تا حدودی با قیمت سهام و جو بازار و هیجانات و اخبارهای جاری نیز به صورت مستقیم در ارتباط است.

بررسی ارزش معاملات بورس

در حال حاظر یکی از بهترین راهکارها برای بررسی و مشاهده ارزش معاملات در بازار بورس، استفاده از سایت مدیریت فناوری بورس تهران است به این شکل که بعد از ورود به این سایت جدولی پیش روی شما نمایش داده خواهد شد، اطلاعاتی که در این جدول وجود دارد به بازار بورس و فرابورس مربوط می‌شود، شما در این جدول می‌توانید اطلاعات متنوعی از جمله ارزش معاملات در بازار را در هر لحظه بررسی نمایید. تب‌ها و بخش‌های دیگری در این صفحه وجود دارند که به ترتیب به معرفی آنها می‌پردازیم:
• بورس اوراق بهادار تهران: زمانی که در این بخش وارد شوید خواهید فهمید که زیرمجموعه‌های زیادی در آن وجود دارد که می‌توانید اطلاعات بسیار مهم نظیر شاخص های منتخب، برترین گروه‌های صنعت و …، نوسان قیمت ها، میزان عرضه و تقاضای هر نماد، بازار ابزار مشتقه و اوراق بدهی را مشاهده نمایید.
• فرابورس ایران: زیرمجموعه‌ها و مشخصاتی که در این صفحه می‌بینید بیش‌تر شبیه به تب بورس اوراق بهادار تهران است با این تفاوت که بخش‌های جدیدتری در آن به چشم می‌خورد نظیر شرکت‌های کوچک و متوسط، بازار پایه و مشتقه.
• بورس انرژی ایران: بورس انرژی بیشتر به عنوان بورس کالا محسوب می شود و زمانی که روی تب آن کلیک کنید اطلاعاتی نظیر عرضه‌های پیش رو و انجام شده، بازار عمده فروشی، صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله، اوراق گواهی ظرفیت و … برای شما نمایش داده خواهد شد.
• شبکه کدال: همان‌طور که می‌دانید ناشران سهام در بازار بورس اطلاعیه‌های مهمی را در خلال امور شرکت و سهام شرکت‌ها منتشر می‌کنند، حجم معاملات در بورس چیست؟ در همین راستا سامانه کدال به عنوان یک بستر مناسب جهت انتشار این اطلاعیه‌ها در نظر گرفته شده است.
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری: با ورود به این بخش شما قادر هستید تا اطلاعات دقیق در ارتباط با تمام صندق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را مشاهده و بررسی نمایید.
• بورس کالا: در این تب عرضه‌ کنندگان کالا در بازار بورس اطلاعات درخور معاملات نظیر سلف استاندارد بورس کالا، صندوق های کالایی، گواهی سپرده کالایی، نمای بازار آتی، قیمت نمادهای فیزیکی و … را قرار می‌دهند و برای شما قابل مشاهده است.

سخن آخر

برای ورود به بازر بورس و کسب سود از طریق این بازار لازم است در ابتدا نسبت به چهارچوب‌ها و قوانین و به خصوص اصطلاحات آن بازار آشنایی لازم را کسب نمایید. در این میان برخی از اصطلاحات پرکاربردتر بوده و لازم است که حتما در خصوص آن‌ها آگاهی لازم را داشته باشید، ارزش معاملات در بازار بورس یکی از این اصطلاحات است که برای مشاهده و بررسی مشخصات و اطلاعات مربوط به آن می‌توانید از سایت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com استفاده نمایید. شما با آگاهی نسبت به ارزش معاملات هر سهم یا ارزش معاملات کل بازار بورس می‌توانید تصمیمات بهتری در خلال معاملات خود اتخاذ کنید. در صورتی که ارزش معاملات یک سهم در بازار بیشتر شود به این معنی است که سرمایه‌گذاری در آن سهم بیشتر شده و مورد استقبال سرمایه‌گذران قرا گرفته است و در نقطه مقابل اگر ارزش معاملات یک سهم در بازار رو به کاهش باشد به این معنی است که سرمایه‌گذاران قصد دارند از سهم خارج شوند یا به اصطلاح استقبالی از آن سهم در بازار رخ نداده است.

چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم؟

حجم معاملات سهم یا Volume یکی از اندیکاتورهای مهم در بازار بورس به شمار میرود. به صورت کلی این اندیکاتور تعداد دارایی، معاملات یا اوراق بهاداری را نشان میدهد که در طی یک بازه زمانی مشخص (عموما یک روز) در میان سرمایه گذاران دست به دست شده است؛ به عبارت دیگر تعداد معاملاتی که در یک بازه زمانی انجام میپذیرند را حجم معاملات سهم میگویند.

این اندیکاتور در بورس و تصمیمات این حوزه بسیار اثر گذار است؛ زیرا سیگنالی را به سرمایه گذاران نشان میدهد تا بتوانند بر اساس آن تصمیم به خرید یا فروش بگیرند. در ادامه این مطلب، با این مفهوم بیشتر آَشنا میشویم، دلیل اهمیت Volume را درک میکنیم و متوجه خواهیم شد چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم. پس با ما همراه باشید.

به صورت دقیق تر، حجم معاملات سهم به چه معنا است؟

حجم معاملات سهم

همانطور که در بالاتر عنوان شد، حجم معاملات سهم، تعداد اوراق بهادار یا سرمایه ای است که میان افراد (سرمایه گذاران) در یک زمان مشخص (که عموما یک روزه است) تحویل داده میشود. برای درک بهتر، منظور از حجم معاملات سهم تعداد سهامِ اوراق بهاداری است که در شروع به کار بازار بورس تا پایان آن، مورد معامله قرار میگیرند. Volume یک اندیکاتور مهم در تحلیل تکنیکال بازار میباشد که تغییرات آن برای سرمایه گذاران تکنیکی نیز اطلاعات و داده هایی پر اهمیت به شمار میروند.

هر معامله ای که میان فروشنده و خریدار اوراق بهادار انجام میپذیرد، به کل تعداد حجم آن اوراق کمک میکند. در واقع، یک معامله زمانی اتفاق می افتد که خریدار با محصول (اوراق) ارائه شده توسط فروشنده و قیمت مدنظر وی توافق کند. حال اگر تنها پنج معامله در طول آن روز انجام شود، حجم معاملات سهم آن روز، پنج خواهد بود. این عدد بدست آمده در انتها برای سرمایه گذاران و تصمیمات بعدی آن ها بسیار ارزشمند است. در ادامه دلیل این امر را توضیح میدهیم و درک میکنیم که چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم.

هر بازار بورسی که در هر نقطه از جهان قرار دارد، حجم معاملات سهم را پیگیری میکند و این اطلاعات را در اختیار افراد قرار میدهد. البته لازم به ذکر است که این به اشتراک گذاری میتواند به صورت رایگان یا در صورت پرداخت هزینه اشتراک باشد. این تعداد نیز اغلب در روزهای کاری (روز کاری بازار) هر یک ساعتی یک بار گزارش میشود.

البته این گزاراشات ساعتی، تخمینی از حجم معاملات بورس میباشند. حجم معاملات بورس گزارش شده در پایان روز نیز به همین منوال است؛ یعنی به صورت تخمینی محاسبه می گردد. ارقام حقیقی و نهایی در روز بعد گزارش میشوند.

سرمایه گذاران ممکن است حجم معاملات سهم لحظه ای یک اوراق بهادار یا تعداد تغییراتی که در قیمت یک قرارداد حجم معاملات در بورس چیست؟ به وجود می آید را دنبال کنند. این داده ها، میتوانند جایگزین حجم معاملات سهم شوند؛ زیرا عموما قیمت ها در حجم معاملات بالا به طور مکرر تغییر می نمایند.

از آنجایی که در این مطلب قصد داریم دریابیم چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم؛ اجازه دهید ابتدا کاربرد اصلی حجم معاملات سهم را متوجه شویم.

حجم معاملات سهم دقیقا چه چیزی را بازگو میکنند؟

حجم معاملات سهم یا Volume به سرمایه گذاران اطلاعاتی درباره فعالیت بازار و نقدینگی آن میدهد. Volume بالا برای یک اوراق بهادار به خصوص، به معنای نقدشوندگی بیشتر، اجرای بهتر سفارش و فعالیت بالاتر آن برای یافتن ارتباط بین خریدار و فروشنده است. هنگامی که سرمایه گذاران ایده مشخصی درباره نحوه حرکت و فعالیت بازار بورس ندارند و نسبت به آن مردد میباشند، حجم معاملات سهم آینده نیز تمایل به صعود دارد این امر اغلب باعث مشخص شدن معاملات فعال تر برای گزینه های پیش رو و معالات آتی اوراق بهادار میشود.

حجم کلی معاملات سهم تمایل دارد تا حرکتی رو به بالا و نزدیک به زمان شروع به کار و پایان بازار بورس داشته باشد. همچنین در قبل از شروع تعطیلات و در زمان استراحت و ناهار کارکنان، تمایل دارد تا در مقدار پایین قرار بگیرد.

حال که با حجم معاملات سهم و کاربرد آن آشنا شدیم، به نظر شما چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم؟

توجه به الگوهای حجم معاملات سهم در طول زمان باعث میشود تا سرمایه گذاران درباره نقاط قوت یا ضعف بالا رفتن یا پایین آمدن بخش معینی از بازار بورس یا کل آن به درکی عمومی دست پیدا کنند و سیگنال ها را تا حدودی دریابند. در واقع، حجم معاملات سهم نقش پر رنگ و برجسته ای را در تحلیل تکنیکال بازار در مقایسه با دیگر اندیکاتورها بازی میکند؛ اما چطور میتوانید از آن استفاده نماییم و سیگنال ها را دریافت کنیم؟

هنگامی که حجم معاملات سهم یا Volume را مورد بررسی قرار میدهید، عموما چندین راهنما برای معین کردن حرکت بازار (نقاط قوت یا ضعف آن) وجود دارد. شما نیز به عنوان یک سرمایه گذار باید بتوانید آن ها را از یک دیگر تشخیص دهید، در حرکات قوی بازار مشارکت کنید و تا جایی که میتوانید از حرکات ضعیف آن به دور بمانید (البته در برخی از موقعیت ها نیز می توانید از حرکات ضعیف به منظور پیدا کردن لحظه ورود به بازار استفاده کنید). این راهنماها در همه شرایط صادق نیستند، اما میتوانند به صورت کلی در تصمیم گیری شما مفید واقع شوند که در ادامه به توضیح آن ها میپردازیم.

تایید روند

یکی از نکات مهمی که به ما کمک میکند تا ساده تر متوجه شویم چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم، روند حرکت بازار بورس میباشد. هنگامی که بازار روندی رو به صعود دارد، متناسب با آن نیز حجم معاملات سهم افزایش می یابد. خریداران نیز برای آن که بتوانند به مقدار قیمت ها فشار وارد کنند و آن ها را بالا نگه دارند، باید تعداد اوراق و انگیزه را افزایش دهند. افزایش قیمت و کاهش حجم میتواند نشانه ای از عدم وجود سود باشد و این امر سیگنالی است مبنی بر بازگشت بالقوه.

درک این مسئله و فهم آن کار دشواری است، اما این امر یک حقیقت است که کاهش قیمت (یا حتی افزایش آن) به هنگامی که حجم معاملات سهم کاهش می یابد، سیگنال مناسب و قوی نخواهد بود. در واقع، کاهش یا افزایش قیمت در حجم معاملات سهم بالا، سیگنال قوی است که مسئله ای در بازار بورس به صورت اساسی تغییر پیدا کرده است.

حرکت خستگی و Volume

مورد بعدی که کمک میکند بفهمیم چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم، حرکات خستگی بازار است. در یک بازار صعودی یا نزولی، حرکت خستگی قابل مشاهده است. این حرکات عموما حرکات تند و شدید در قیمت ها است که افزایش شدید حجم معاملات سهم را نیز به همراه دارد. این موقعیت، سیگنالی مبنی بر پایان بالقوه یک روند در بازار بورس میباشد.

خوشبختانه کاهش قیمت ها زمانی که بازار در انتهای خود قرار دارد، تعداد بسیاری از سرمایه گذاران را تحت فشار قرار میدهد. نتیجه این امر، نوسان و افزایش حجم معاملات سهم خواهد بود. پس از این که در این موقعیت قله ای در نمودار به وجود آمد، کاهشی در Volume رخ خواهد داد، اما برای تشخیص اینکه این حجم معاملات قرار است چگونه در روزها، هفته ها و ماه ها عمل کند، به راهنماهای دیگری برای بررسی نیاز خواهد بود.

علامت ترقی

علامت های ترقی در نمودارهای حجم معاملات سهم، دیگر عامل موثری است که کمک میکند چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم. Volume نیز در تعیین این علامت ها بسیار تاثیر گذار است. برای مثال، تصور کنید حجم معاملات سهم در یک موقعیت کاهش قیمت، افزایش می یابد و پس از آن مقدار قیمت به دلیل یک حرکت به سمت پایین، بالاتر می رود. اگر قیمت در زمانی که حرکت به سمت پایین رخ داد، کمتر از میزان قبل که کم بود، نشود و همچنین جحم معاملات سهم نیز در سقوط دوم کاهش یابد، علامت ترقی به عنوان یک سیگنالی برای حرکات بعدی سرمایه گذاران قابل تشخیص است.

حجم معاملات سهم و برگشت قیمت

بعد از اینکه قیمت برای طولانی مدت به سمت بالا یا پایین حرکت کرده است، اگر قیمت شروع به تغییرات اندک کند و به همراه آن حجم معاملات سهم سنگین باشد، این موقعیت سیگنالی مبنی بر این است که روند برگشت در حال انجام است و مسیر قیمت میتواند تغییر نماید.

تغییر ناگهانی در برابر تغییر ناگهانی دروغین

ابتدای زمانی که تغییر ناگهانی به هنگام تغییر قیمت رخ میدهد (حتی در دیگر الگوهای نموداری)، افزایش حجم معاملات سهم، سیگنالی است تا قدرت حرکت یا مسیر را نشان دهد. تغییرات جزئی در Volume یا کاهش آن در تغییرات ناگهانی، نشان دهنده عدم سودآوری و تغییر ناگهانی دروغین میباشد.

تاریخچه حجم معاملات سهم

یکی دیگر از راه هایی که کمک میکند تا متوجه شویم چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم، توجه به تاریخچه این اندیکاتور از گذشته تا کنون است. البته توجه داشته باشید که بررسی اطلاعات و داده های حجم معاملات سهم ۵۰ سال گذشته با امروز، تحلیل اشتباهی را به شما خواهد داد. هر چه اطلاعات مورد بررسی امروزی تر باشند، تحلیل شما نیز بهره وری و کارآیی بیشتری خواهد داشت.

حال که متوجه شدیم حجم معاملات سهم چگونه و به چه شکل در بازار سیگنال میدهند، بهتر است با اندیکاتورهای Volume آشنا شویم. در این صورت دریافت سیگنال ها نیز کار ساده تری خواهند شد.

سه اندیکاتور مهم در حجم معاملات سهم

اندیکاتورهای حجم معاملات سهم، فرمول های ریاضی هستند که در بیشتر پلتفرم های نموداری برای شما نشان داده میشوند. هر اندیکاتور از فرمول متفاوت و به خصوص خود استفاده میکند. سرمایه گذاران نیز میبایست متناسب با رویکرد و اهداف خود در بازار بورس، مناسب ترین اندیکاتور را برای خود انتخاب نمایند. وجود و انتخاب اندیکاتورها ضروری نیست، اما میتوانند پروسه تصمیم گیری در معاملات و بازار را آسان نمایند.

در این زمینه اندیکاتورهای بسیاری وجود دارند که در ادامه با دو عدد از آنها آشنا خواهیم شد:

• شاخص حجم تعادلی: اندیکاتور یا شاخص حجم تعادلی (On Balance Volume) یکی از ساده ترین و موثرترین اندیکاتورها است. حجم معاملات سهم زمانی اضافه میشود (با عددی دلخواه) که بازار بالاتر میرود یا در زمانی که Volume پایین است به هنگامی که بازار پایین می آید. این امر یک مجموع در حال اجرا را فراهم می آورد و همچنین سیگنالی بر این مبنا است که سهام در حال جمع شدن میباشد.

علاوه بر آن، این مسئله، نشان دهنده واگرایی نیز میتواند باشد؛ برای مثال، در شرایطی که قیمت ها افزایش می یابند، اما حجم معاملات سهم با میزان بسیار کمی افزایش خواهد داشت یا حتی میتوانند شروع به نزول داشته باشند.

• جریان پول چایکین: یکی از مواردی که کمک میکند تا در بیابیم چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم: اندیکاتور جریان پول چایکین است. افزایش قیمت ها باید با افزایش حجم معاملات همراه باشد.

کاربرد این اندیکاتور نیز همین است؛ اینکه در گسترش Volume در زمانی که قیمت ها به بالاترین یا پایین ترین میزان خود در روز میرسد تمرکز میکند. همچنین برای نقطه قوت مربوطه نیز مقداری را فراهم می آورد.

به صورت کلی، حجم معاملات سهم به سرمایه گذاران کمک میکند تا مقدار حرکت یا جنبش اوراق بهادار را شناسایی کنند و رویه حرکت آن را تایید نمایند. اگر حجم معاملات سهم افزایش یابد، قیمت ها نیز عموما در مسیر قبلی خود به حرکت ادامه میدهند. همچنین اگر یک اوراق بهادار به افزایش خود تا جایی ادامه دهد که در نمودار به قله برسد، حجم معاملات اوراق بهادار نیز باید افزایش پیدا کند و بر عکس.

علاوه بر آن، حجم معاملات سهم میتواند سیگنالی برای تشخیص احتمال سودآوری برای سرمایه گذاران باشد؛ اینکه سهام یا اوراق خود را بفروشند یا نگه دارند؛ بنابراین Volume ابزاری مهم و کاربردی برای مطالعه و بررسی روند بازار است و همانطور که در بالاتر عنوان شد، راه های بسیاری برای تشخیص این امر وجود دارند.

راهنمای بالا، پایه ای ترین راهنمایی است که میتوانید به هنگام تصمیم گیری در معاملات خود استفاده نمایید و متوجه شوید چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم. تشخیص روند و حرکت بازار و قیمت ها در این پروسه بسیار کمک کننده خواهند بود. از این رو، اگر به دنبال سرمایه گذاری در بورس هستید و مایل اید تا با به کار گیری اندیکاتور حجم معاملات سهم، برای خرید یا فروش سهام تصمیم گیری کنید، با متخصصین این حوزه در تماس باشید و اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید. این کار برای همه افراد موثر و سودده نخواهد بود.

حجم معاملات سهم در بورس

حجم معاملات سهم در بورس به معنی میزان معاملات انجام شده در طول یک دوره زمانی خاص مثلا روزانه یا هفتگی است. بالا رفتن و یا پایین آمدن حجم معاملات سهم باعث میشود معامله گران تصمیم به خرید یا فروش بگیرند. حجم معاملات همیشه مقدم بر قیمت معاملات است اما این دو با یکدیگر مرتبط هستند. برای دیدن نمودار حجم معاملات می توانید به سایت رسمی بازار بورس ایران مراجعه کنید و در آن مشاهده خواهید کرد که مثلا حجم معاملات انجام شده یک شرکت در طول یک هفته پیش به چه شکل بوده است . در این نمودارها بالا رفتن حجم نمودار با رنگ سبز نشان داده می شود و افت حجم معاملات با رنگ قرمز.

اینکه اگر حجم معاملات بالا رود و زمان خوبی برای فروش سهم است یک اشتباه بزرگ است که بسیاری از معامله گران تازه کار مرتکب می شوند. برای تصمیم گیری در این مورد نه تنها باید به نمودار حجم نگاه کرد ، بایستی نمودار قیمت سهم شرکت مورد نظر را نیز مورد بررسی قرار داد. زیرا گاهی با بالا رفتن قیمت حجم معاملات پایین می آید و این نشانه خوبی است برای اینکه متوجه شویم این حرکت صعودی قرار نیست به سود بیانجامد. اما اگر قیمت بالا رفت و حجم معاملات نیز همزمان بالا برود نتیجه میگیریم ارزش سهام این شرکت قرار است تغییراتی مثبت داشته و ارزش آن بالاتر هم برود که در این صورت معامله گران با تجربه متوجه این سیگنال شده و اقدام به خرید می کنند اما معامله گران تازه کار دقتی در این زمینه ندارند.

همچنین اگر حجم معاملات بالا برود اما قیمت در سطح پایینی قرار بگیرد باز هم سیگنالی مثبت محسوب میشود و خبر از این میدهد که قرار است ارزش این سهم در آینده سیر صعودی داشته باشد و خرید این سهم می تواند منجر به سود خوبی شود. در هر صورت به یاد داشته باشید که هرگاه برای بررسی حجم سهام اقدام میکنید همزمان نمودار قیمت را در همان بازه زمانی مورد بررسی قرار دهید. از آنجا که نمودار حجم معاملات نشان دهنده روند است، به یاد داشته باشید بررسی این نمودارها می تواند در تشخیص الگوها کمک کننده باشد. زیرا نمودار خوانی حجم معاملات با تحلیل تکنیکال در ارتباط است. از آنجا که در تحلیل تکنیکال ما به بررسی الگوها از جمله الگو های کلاسیک مثل: الگوی پرچم، سر و شانه، فنجان و … میپردازیم، نمودار حجم معاملات نیز می تواند برای تشخیص الگوها به ما کمک کند تا بتوانیم بهتر تصمیم گیری کنیم.

پس با این تفاسیر باید دقت داشته باشیم که حجم معاملات در بازار بورس و مشاهده نمودار آن برای تصمیم گیری امری بسیار ضروری است و البته در کنار مشاهده و بررسی نمودار حجم بایستی به قیمتها در یک روز یا یک هفته دقت نظر داشته باشیم. یک اشتباهی که بسیاری از معامله گران مرتکب می شوند این است که آنها می دانند باید نمودار حجم را بررسی کنند اما بازده زمانی را مشخص نمی کنند یا بر فرض این بازده را بسیار طولانی در نظر میگیرند مثلا برای یک سال یا حتی بیشتر.

در حالی که برای تصمیم گیری برای خرید یا فروش این نمودارها تنها می توانند در بازه یک روزه یا یک هفته به ما کمک کنند زیرا تغییرات حجم معمولا ناگهانی صورت میگیرد و ممکن است یک روزه حجم معاملات به صورتی کاملا ناگهانی و به طرز عجیبی بالا برود و یا پایین بیاید، اینجاست که باید برای خرید یا فروش اقدام کرد. منظور همان تغییر ناگهانی است که ما به دنبال آن هستیم.

پول هوشمند در بورس چیست؟ سه گام ساده تا تشخیص پول هوشمند

امروز نوبت این است که از پول هوشمند در بورس یا اسمارت مانی صحبت کنیم. بازار بورس اوراق بهادار و سرمایه‌گذاری دنیای عجیبی دارد. دنیایی که به‌ظاهر در آن اعداد و ارقام و جداول مختلف حکمرانی می‌کنند اما واقعیت چیز دیگری می‌گوید. این دنیای بزرگ و شاید کمی غیرقابل فهم و پیش‌بینی همه و همه بر اساس یک ویژگی ساده و ثابت به نام رفتار انسانی بناشده است.

به بیانی بهتر این انسان‌ها هستند که درنهایت تصمیم می‌گیرند در کجای بازار وارد و خارج شوند و چه رفتاری در بازار نشان دهند. ساده‌ترین این رفتارها را حرکت به دنبال سود است. از طرفی دیگر هر سهم را مانند یک حوضچه یا دریاچه‌ای در نظر بگیرید که سهامداران در آن ماهی‌هایی به بزرگی سرمایه خود هستند. برخی از این ماهی‌ها به‌قدری بزرگ هستند که می‌توان به آن‌ها نهنگ گفت.

این نهنگ‌ها می‌توانند با هر حرکت خود در این دریاچه موجی ایجاد کند که می‌تواند سهامدار ناآگاه را به‌طور کامل به نابودی بکشاند و سهامدار آگاه و باهوش را که خود را در نزدیک این نهنگ نگه‌داشته بزرگ و بزرگ‌تر کند.(مقاله نرم ‌افزار تحلیل تکنیکال را هم مطالعه کنید)

از طرفی دیگر بسیاری از ما جز سهامداران کوچک محسوب می‌شویم که سرمایه ما در برابر این نهنگ‌ها در هر سهمی درصد بسیاری کوچکی دارد. ازاین‌رو بهترین استراتژی این است که خودمان را در نزدیکی نهنگ‌ها نگه‌داریم و سعی کنیم رفتاری مشابه آن‌ها داشته باشیم. پول هوشمند چیست؟ مفهومی است که می‌تواند رد پای این نهنگ‌ها را برای ما مشخص کند و کاری کند که ما خودمان را در نزدیکی آن‌ها نگه‌داریم.

در ادامه این متن می‌خواهیم سراغ پول هوشمند در بورس برویم و این مفهوم را از چند جنبه موردبررسی قرار دهیم و اینکه بدانیم پول هوشمند چیست؟. یکی از مهم‌ترین این جنبه این موضوع خواهد بود که می‌خواهیم راه‌های ساده شناسایی پول هوشمند در بورس را با یکدیگر موردبررسی قرار دهیم. با ما همراه باشید. (همچنین میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله مزرعه بیت کوین را هم بخوانید)

پول هوشمند یعنی چه ؟ پول هوشمند بورس چیست؟ اسمارت مانی چیست؟

شاید بپرسید چرا به این پول میگوییم پول هوشمند؟ مگر پول خِنگ هم داریم؟

پول هوشمند در بورس به پولی گفته می شود که با هدف جمع کردن شناوری سهم های کوچک وارد سهمی میشود و هدفش این است که در آینده آن سهم را رشد دهد. در کانالها و یا اخبار زرد بورسی میبینید که میگویند پول هوشمند امروز به فلان سهم ها وارد شده است ولی واقعیت این است که برای پیدا کردن رد پای پول هوشمند باید موارد زیادی را بررسی کنید.

برای اینکه تشخیص دهید ورود پول هوشمند امروز در بورس به چه طریقی انجام میشود باید کاملا به فیلتر نویسی و تابلو خوانی مسلط باشید و نمیتوان با اجرای یک فیلتر این کار را انجام داد.

شمامیتوانید با شرکت در دوره فیلتر نویسی و تابلو خوانی پیشرفته روش پیدا کردن پول هوشمند و پیدا کردن رد پای آن را یاد بگیرید.

مفهوم پول هوشمند یا سیگنال ورود پول هوشمند در بورس چیست؟

در اینجا میخواهیم بدانیم ورود پول هوشمند در بورس یعنی چه؟ اولین جنبه‌ای که باید به آن بپردازیم این است که پول هوشمند یا در بورس چه مفهومی دارد؟ پول هوشمند در بورس درواقع و در یک جمله پولی است که بر اساس یک سودآوری در آینده وارد سهم شده است و تا زمانی که این پول در سهم وجود داشته باشد می‌توان به سودآوری آن سهم امید داشت.(اگر نمیدانید که در کدام بازار بیت کوین یا بورس سرمایه گذاری کنید این مقاله را بخوانید)

به بیان بهتر پول هوشمند در بورس یک گردش مالی بزرگ و جذاب محسوب می‌شود که اصولاً توسط یک یا چند گروه مالی بزرگ یا افراد حقیقی با سرمایه‌های گسترده وارد سهم می‌شود. در ساده‌ترین حالت اگر بخواهیم به این موضوع نگاه کنیم، یک فرد حقیقی یا یک گروه مالی وقتی حجم بالایی از سرمایه خود را سرمایه‌گذاری می‌کنند مسلماً سودآوری خوبی از آن سهم انتظار خواهند داشت.(در ادامه مقاله دو طرفه بودن فارکس چیست را هم بخوانید)

این اولین و مهم‌ترین نکته پول هوشمند در بورس است؛ بنابراین وقتی در یک نماد ورود پول هوشمند در بورس را شاهد هستیم می‌توانیم این امید را داشته باشیم که این نماد بورسی، قرار است سودآوری داشته باشد؛ اما این موضوع که سودآوری این سهام چه قدر خواهد بود و صاحب پول هوشمند به چند درصد سود رضایت می‌دهد بحثی مهم است که در ادامه سعی می‌کنیم به آن بپردازیم.(پیشنهاد میکنم فیلم تحلیل فاندامنتال بیت کوین را ببینید)

اما در مفهوم پول هوشمند در بورس یک نکته بسیار مهم وجود دارد و آن این‌که هرچه سهم کوچک‌تر باشد درواقع حوضچه آن کوچک‌تر است و در این صورت ورود پول هوشمند در بورس و خروج آن می‌تواند تأثیرات عمده‌ای بر روی نماد داشته باشد. ازاین‌رو معمولاً پیدا کردن پول هوشمند در بورس در سهم‌های کوچک کار ساده‌تری نسبت به سهم‌های بزرگ و شاخص ساز است. در ادامه وقتی راهکارهای پیدا کردن پول هوشمند در بورس موردبررسی قراردادیم به این سختی‌ها پی خواهید برد.(پیشنهاد میکنم مقاله سطح حمایت و مقاومت فارکس چیست؟ را مطالعه کنید)

سیگنال ورود پول هوشمند در بورس

به‌طورکلی می‌توان گفت که پول هوشمند در بورس یک پول قدرتمند است که می‌تواند در یک سهم جریان سازی داشته باشد. این پول می‌تواند روند سهم را تغییر دهد و یا در ایجاد یک‌ روند جدید و مثبت تأثیر مستقیم و بالایی داشته باشد. هرچه سهم کوچک‌تر باشد این جریان سازی قوی‌تر و مشخص‌تر رخ می‌دهد و به بیان بهتر حجم سرمایه کمتری برای ایجاد یک جریان قوی در سهم‌های کوچک وجود دارد؛ اما در سهم‌های بزرگ‌تر به علت حضور تعداد بیشتر سهامدار عمده حقیقی و حقوقی کمتر یک یا چند پول هوشمند در بورس می‌تواند کاری مشخص انجام دهد.(در ادامه مقاله لات در فارکس راهم بخوانید)

در اینجا ما از مفهومی به نام بزرگی سهم استفاده کردیم. به نظر شما چه ویژگی باعث می‌شود که یک سهم بزرگ یا کوچک تلقی شود؟ یکی از این ویژگی‌ها را می‌توان ارزش بازار سهم دانست. این ارزش بازار حاصل‌ضرب تعداد کل برگ سهم موجود از سهم در قیمت آن است. هرچه این ارزش بزرگ‌تر باشد، سهم نیز بزرگ‌تر خواهد بود.(در ادامه مقاله ارز دیجیتال چیست؟ و چه کاربردی دارد ؟ را هم مطالعه کنید)

فاکتورهای مهم دیگری مانند حجم میانگین و … نیز در نشان دادن بزرگی سهم مهم است. ازاین‌رو اگر می‌خواهید با داستان پول هوشمند در بورس یا همان اسمارت مانی بازی کنید و سعی کنید از سیگنال ورود پول هوشمند در بورس استفاده کنید، بهتر است سراغ سهم‌های متوسط یا کوچک بروید. در سهم‌های بزرگ‌تر آن‌قدر اطلاعات گسترده‌تری وجود دارد که می‌تواند بسیار ما را سردرگم کند و ما را به اشتباه بی اندازد.(در ادامه مقاله ورود به بازار بورس جهانی را هم بخوانید)

بنابراین اصلی‌ترین راهی که می‌خواهیم برای کشف اسمارت مانی یا همان پول هوشمند در بورس به شما معرفی کنیم از مسیر حجم و بزرگی سهم می‌گذرد که در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت. البته پیش از معرفی این راه به این نکته توجه داشته باشید که در دنیای بورس هیچ‌چیز حتی پول هوشمند در بورس صددرصدی نیست و نباید تنها بر اساس آن تصمیم گرفت. ازاین‌رو ورود به بازار معامله تنها با استفاده از پول هوشمند در بورس یک اشتباه است.(توصیه میکنم مقاله محاسبه سود مرکب را هم بخوانید)

سه گام برای رسیدن به پول هوشمند در بورس ( تشخیص ورود پول هوشمند )

برای تشخیص پول هوشمند در بورس از طریق تابلو خوانی می‌توان چه طریقی اقدام کرد؟ این مسیر از سه گام کاملاً ساده ایجادشده است و شما با توجه به چند نکته مهم در تابلو سهم می‌توانید پول هوشمند در بورس را شناسایی کنید و از آن استفاده کنید.(مقاله پشتوانه بیت‌ کوین چیست و فیلتر قدرت خریدار به فروشنده حقیقی را مطالعه کنید)

۱- حجم معاملات: اولین گامی که شما باید در تابلو خوانی برای کشف پول هوشمند در بورس بردارید این است که حجم معاملات چند روز کاری سهم را بررسی کنید. اصولاً یک سهم یا نماد حجم معاملاتی مشخص و خاصی دارد و از محدوده مشخصی بالاتر یا پایین‌تر نمی‌رود. وقتی این حجم معاملات یک روز یا چند روز پشت سر هم افزایش چند برابری پیدا می‌کند. اولین زنگ خطر برای پول هوشمند در بورس را به صدا درمی‌آورد.(در ادامه توصیه میکنم “ کتاب معامله گری ” را تهیه کنید)

۲- قدرت خریداران: اولین چیزی که برای ما قبل از سرمایه‌گذاری در یک سهم مهم است این است که بتوانیم سهم سودآوری را پیدا کنیم؛ بنابراین عملاً به دنبال ورود پول هوشمند در بورس هستیم. بعدازاین که توانستید سهمی را پیدا کنید که حجم معاملات غیرعادی در آن وجود دارد، به قدرت خریداران نسبت به فروشندگان آن روزهای حجم‌های غیرعادی نگاه کنید.

هرچه قدرت بیشتر دست خریداران باشد، یعنی تعداد خریداران نسبت به فروشندگان قوی‌تر باشد یعنی افراد قدرتمندتری وارد این سهم شدند و پول‌های درشتی در سهم در حال جریان است که این می‌تواند نوید روزهای خوبی را برای سهم داشته باشد.(و همچنین توصیه میکنم مقاله “ معاملات الگوریتمی در بورس چیست “و “ معاملات کد به کد در بورس ” را هم بخوانید)

۳- معاملات بلوکی نباشد: گام آخر و مهم که باعث می‌شود که شما از انتخاب یک سهم اشتباه دور شوید این است که معاملات بلوکی مربوط به سهم را پیدا کنید. در کلام بهتر اگر سهمی را پیدا کردید که دو شرط بالا را دارد هنوز امکان دارد که به‌جای پول هوشمند در بورس تنها معاملات بلوکی در آن صورت گرفته است که این چندان جذاب نیست.

برای این کار کافی است در بخش فیلتر نویسی، دستوری را تایپ کنید که به شما سهم‌هایی را نشان دهد که عدد ۲ در انتهای آن وجود دارد. اگر در بین این سهم‌ها نام سهام پیداشده توسط شما وجود داشته باشد وارد آن شوید و از اطلاعات معاملات بلوکی انجام‌شده استفاده کنید.(در ادامه مقاله مارجین‌ها و کمیسیون ها را هم بخوانید)

اگر این اطلاعات با همان روزهای افزایش حجم و افزایش قدرت خریدار یکی باشد، این سهم پول هوشمند در بورس نداشته است و تنها یک معامله ساده بلوکی رخ‌داده است.(اگر میخواهید آموزش فیلتر نویسی مقدماتی را بگذرانید، این دوره را تهیه کنید)

چند نکته پایانی مهم در باب پول هوشمند در بورس

در اینجا سؤال اصلی این است که خروج پول هوشمند نشانه چیست؟ و خروج پول هوشمند یعنی چی؟ همان‌طور که ورود پول هوشمند در بورس نشانه یک تغییر روند مثبت و یا سودآوری سهم است می‌توان حدس زد که پاسخ سؤال خروج پول هوشمند نشانه چیست، چه باشد. به‌هرحال اگر از دریاچه‌ای نهنگ بخواهد مهاجرت کند همراه خود غذاها و مقداری آب نیز جا به جا می‌کند. ازاین‌رو می‌توان انتظار داشت که روند منفی سهم شروع شود و یا یک رنج زنی در سهم را شاهد باشیم.(حتما مقاله سبد سهام را هم مطالعه کنید)

اما در مورد فیلتر ورود پول هوشمند در بورس باید گفت که فیلترهای مختلفی می‌توان در این زمینه پیدا کرد و یا نوشت. این فیلترها عموماً می‌توانند بر اساس افزایش حجم و افزایش قدرت خریدار (همان دو گام اول) نوشته شوند؛ اما یادتان باشد که فیلتر ورود پول هوشمند در بورس باید گام سوم را نیز رعایت کند.

برای این‌که با اطمینان بیشتری از این فیلترها استفاده کنید. سهم‌های پیداشده را خودتان ازنظر بلوکی بودن چک کنید.(در ادامه توصیه میکنم مقاله بایننس چیست و مقایسه کارگزاری مفید و آگاه و سرمایه گذاری در بورس آمریکا را هم حجم معاملات در بورس چیست؟ مطالعه کنید) این روزها خیلی سوال میکنند که چه کارگزاری ثبت نام کنم و… اگر میخواهید ما به شما بهترین کارگزاری بورس را معرفی کنیم حتما به این مقاله سر بزنید.

بررسی رابطۀ بین حجم معامله، بازده سهام و نوسان بازده در زمان مقیاس‏های مختلف در بورس اوراق بهادار تهران

2 گروه مدیریت دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

چکیده

با وجود انجام مطالعات گسترده در مورد چگونگی ارتباط حجم معامله - بازده سهام و حجم معامله - نوسان بازده در بازارهای مالی، هنوز در مورد ساختار نظری یا تجربی این ارتباط اجماع حاصل نشده ‏است. این پژوهش با هدف کشف اطلاعات نهفته در سری زمانی متغیرهای حجم معامله، بازده سهام و نوسان بازده در دورۀ زمانی 96 ماهه (ابتدای فروردین 1386 تا اسفند 1393) صورت گرفته است. بدین‌منظور سری‏های زمانی این متغیرها با استفاده از تبدیل موجک گسسته با حداکثر هم‌پوشانی، تجزیه و ضرایب موجک آن‏ها محاسبه شده است؛ سپس رابطۀ میان سری‏ها با استفاده از آزمون علّیت گرنجری بررسی شده است. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش در دورۀ زمانی مورد بررسی، نشان‌دهندۀ تفاوت روابط بین متغیرها در مقیاس‏های زمانی متفاوت است، چنانکه در برخی از مقیاس‏ها، آزمون علّیت گرنجر، وجود رابطۀ علّی میان سری‏های زمانی را تأیید می‌کند و در برخی از مقیاس‏های زمانی این رابطه وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.23831170.1395.4.4.8.1

موضوعات

• 1مدیریت دارایی
• مدیریت ریسک دارایی های مالی

عنوان مقاله [English]

Surveying the Relation among Volume, Stock Return and Return Volatility in the Tehran Stock Exchange: A Wavelet Analysis

نویسندگان [English]

• Ebrahim Abbasi 1
• Leyla Dehghan nayeri 2
• Nazila Poordadash mehrabani 1

1 Management Dept., Faculty of Social Sciences and Economics, University of Al-Zahra, Tehran, Iran.

2 Management Dept., Faculty of Social Sciences and Economics, University of Al-Zahra, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Although many studies have tried to construct a theoretical or empirical structure of relation among trading volume, stock return and return volatility in financial markets, there still is not a general consensus about it. This study discovers latent information in variables time series for 96 months (April 2007- March 2015). To do so, related time series decomposed by using the maximum overlap discrete wavelet transform and wavelet coefficients has calculated. Then the relation between the series is examined by Granger causality test. The main feature of this research is to investigate the relation between variables at different time intervals. The results show that during the 2007 to 2015, the relation between variables in different time intervals varies. As in some periods, the Granger causality test confirms the causal relation between time series, while in some other time periods it does not support the existence of such relation.

کلیدواژه‌ها [English]

• Trading volume
• Stock return
• Return volatility
• Wavelet
• Granger causality

اصل مقاله

مقدمه

ارتباط حجم معامله - بازده سهام و حجم معامله - نوسان بازده در بازارهای مالی، طی دو دهۀ اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است. اگرچه برخی از مطالعات تلاش کرده‏اند ساختاری نظری یا تجربی از این ارتباط ارائه دهند، هنوز اجماع کلی در این مورد حاصل نشده‏ است. مطالعۀ رابطۀ حجم معاملات با بازده سهام و نوسان بازده در بازارهای مالی در درجۀ اول، سبب بهبود درک افراد از رابطۀ حجم و بازده و در درجۀ دوم، باعث شناخت بهتر عملکرد بازار می‏شود. سنجش دقیق‏ این روابط به سرمایه‏گذاران کمک می‏کند حرکات بازار سهام را در آینده پیش‏بینی کنند و میزان ریسک و نقدینگی را در رابطه با توسعه و اتّخاذ استراتژی‏های معاملاتی‏شان مشخص کنند. نوسان‌های قیمت سهام و یا نوسان‌های بازده، ریسک سهام را نشان می‌دهد؛ زیرا میزان تغییرات بازده‏، معرّف میزان عدم اطمینان از کسب بازده است. شرکت‏ها با استفاده از این روابط در راستای تحقق استراتژی‏ها و اهداف شرکت‏شان می‌توانند تصمیماتی مناسب بگیرند.

اغلب پژوهش‏های صورت‌گرفته در این مورد، رابطۀ حجم و بازده سهام و نوسان آن را در بلندمدت بررسی کرده‌اند و عواملی از قبیل درجۀ ریسک‌گریزی، ریسک‌پذیری و فواصل زمانی متفاوت (کوتاه‏مدت، میان‌مدت و بلندمدت) را در نظر نگرفته‌اند (ممکن است افراد در دوره‌های زمانی مختلف، رفتارهای متفاوتی از خود بروز دهند)؛ به عبارت دیگر، نقطۀ تمایز این پژوهش با سایر پژوهش‌ها، توجه به موضوع عملکرد متفاوت سرمایه‏گذاران در دوره‏های زمانی متفاوت (زمان مقیاس‏های مختلف) است. گفتنی است هدف از این مقاله بررسی ارتباط حجم و بازده سهام و نوسان آن در بورس اوراق بهادار است. در همین راستا درادامه ابعاد نظری آن را بررسی خواهیم کرد.

مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش

در رابطۀ بین حجم معاملات در بازار سرمایه و بازده سهام و نوسان‌های بازده، برخی نظریه‏ها اطلاعات را نیروی محرکی می‌دانند که سبب تغییرات بازده و حجم معاملات می‏شوند. در مقابل، دستۀ دیگری از نظریه‏ها ارتباط حجم و بازده را به اختلافات در باورها و عقاید سرمایه‏گذاران بازار مرتبط می‏دانند. این نظریه‏ها عبارتند از:

فرضیۀ ورود متوالی اطلاعات [1] : این فرضیه را کوپلند [2] (1976) ارائه کرد و جنینگ، استارکس و فلینگهام [3] (1981) آن را توسعه دادند. در این فرضیه مبادله‏گران به دو دستۀ خوش‏بین و بدبین تقسیم و مبادلات کوتاه‏مدت، پرهزینه‏تر از مبادلات بلندمدت فرض شده‏اند؛ بنابراین، سرمایه‏گذارانی که خرید و فروش کوتاه‏مدت می‏کنند، نسبت به تغییر قیمت کمتر حساس هستند. آن‏ها نشان دادند به‌طورکلی زمانی‌ که معامله‌گران بدبین هستند، حجم معاملات کمتر از زمانی است که مبادله‏گران خوش‏بین هستند.

در این فرضیه، اطلاعات با سرعت‏های متفاوت، به انواع متفاوتی از معامله‏گران می‌رسد؛ اما عامل دیگری که در این فرضیه نقش دارد، عدم تقارن اطلاعاتی است. دسترسی عده‏ای از معامله‏گران به اطلاعات محرمانه (خصوصی) و عملکرد آن‏ها براساس این اطلاعات، درحالی‌که سایر معامله‏گران به چنین اطلاعات مهمی دسترسی ندارند، موجب بروز عدم تعادل در بازار می‏شود. این موضوع با عنوان عدم تقارن اطلاعاتی مطرح می‏شود [8].

فرضیۀ ترکیب توزیع‏ها [4] : این فرضیه در ارتباط بین حجم معاملات و بازده سهام، نرخ جریان ورود اطلاعات را به بازار مطرح می‏کند. در این فرضیه، قیمت‏ها و حجم معاملات به جریان ورود اطلاعات در طول زمان معاملات، واکنش نشان می‏دهد [6]. فرضیۀ ترکیب توزیع‏ها به‌طور کلی به دو دلیل از فرضیۀ ورود متوالی اطلاعات متداول‏تر هستند:

1- این فرضیه با انتشار اطلاعات، به‌صورت هم‌زمان و تدریجی سازگار است؛ درحالی‌که فرضیۀ کوپلند بر ارتباط منفی بین حجم معاملات و قدرمطلق تغییر قیمت، زمانی که در آن اطلاعات به‌صورت هم‌زمان منتشر شود، دلالت دارد.

2- فرضیۀ ترکیب توزیع‏ها با توزیع تجربی تغییرات قیمت و تفاوت در همبستگی بین حجم معاملات و قدرمطلق تغییر قیمت در فراوانی‏های متفاوت سازگار است.

فرضیۀ اختلاف عقاید [5] : در فرضیۀ اختلاف عقاید، فرض می‏شود معامله‏گران مختلف (مطّلع حجم معاملات در بورس چیست؟ و نامطّلع) عقاید متفاوتی در مورد اهمیت اطلاعات دارند. درواقع، پراکندگی بیشتر در عقاید، تغییرپذیری بیشتری را در قیمت و حجم معامله نسبت به مقدار تعادلی آن‏ها ایجاد می‏کند [12]. فرضیۀ اختلاف عقاید برای مقایسۀ چگونگی واکنش معامله‏گران مطّلع و نامطّلع به اطلاعات مناسب است. معامله‏گران مطّلع نسبتاً عقاید همگن و هماهنگی دارند که بر درک و شناخت آن‏ها از بازار مبتنی است. ازاین‌رو، معامله‏گران مطّلع، خرید و فروش خود را در چارچوب قیمتی نسبتاً کوچک در حدود ارزش منصفانۀ دارایی انجام می‏دهند. همچنین معامله‏گران نامطّلع نمی‌توانند تشخیص دهند معاملۀ سایرین برای تقاضای نقدینگی (عملیات پوششی) کوتاه‏مدت یا به‌دلیل مبانی اساسی عرضه و تقاضا است. ازاین‌رو، آنان تمایل دارند به همۀ تغییرات در حجم و قیمت واکنش نشان دهند؛ چراکه به نظر آن‏ها این تغییرات منعکس‌کنندۀ اطلاعات جدید است؛ درنتیجه تمایل دارند تغییرات قیمت‏ را اغراق‌آمیز فرض کنند که خود به نوسان‌های بیشتر در قیمت منجر می‏شود.

الگوی قیمت‏گذاری دارایی‏ها براساس انتظارات عقلایی [6] : این الگو نشان می‌دهد اختلاف نظرها از اطلاعات محرمانه نشأت‌گرفته است. وانگ [7] (1994) الگوی تعادلی معاملات سهام را توسعه داد که براساس آن سرمایه‏گذاران در زمان تقارن اطلاعات، مبادلات عاقلانه‏ای انجام می‏دهند. در الگوی او چون سرمایه‏گذاران ریسک‌گریزند، معامله همیشه با تغییرات قیمت توأم است؛ برای مثال، وقتی گروهی از سرمایه‏گذاران برای ایجاد تعادل در سبد سهام خود به فروش سهام اقدام می‏کنند، باید برای وادارکردن سایرین به خرید، قیمت سهام را پایین بیاورند؛ به عبارت دیگر، در صورت افزایش عدم تقارن اطلاعات، معامله‏گران نامطّلع که به خرید سهام از افراد مطّلع اقدام می‏کنند، خواستار تخفیف بیشتری در قیمت سهام می‏شوند؛ بنابراین، این‌گونه نتیجه گرفته می‏شود که سرمایه‏گذاران نامطّلع برای حفظ خود از اطلاعات نهانی، بدین‌صورت ریسک خود را پوشش می‏دهند و درنتیجه، حجم معاملات همیشه با قدر مطلق تغییرات قیمت، رابطۀ مثبت دارد و این همبستگی با افزایش عدم تقارن اطلاعات افزایش می‏یابد [18].

برخی از پژوهش‌های مشابه در این رابطه را که در داخل و خارج از کشور انجام شده است، در جدول (1) می‌توان مشاهده کرد.

منظور از گره معاملاتی در بورس چیست؟

قطعا شما نیز شنیده‌اید که نماد یک شرکت مشمول دستور رفع گره معاملاتی شده است. اصطلاحی که به گوش بسیاری از فعالان بازار سرمایه آشنا است اما مفهوم گره معاملاتی چیست و رفع گره معاملاتی چگونه انجام می‌شود؟

گره معاملاتی چیست؟
گره معاملاتی در بازار بورس یعنی نماد معاملاتی با وجود صف خرید یا صف فروش، به مدت ۱۰ روز پیاپی کمتر از حجم مبنای تعیین‌شده معامله شود. به زبان ساده‌تر در بازار بورس با توجه به محدودیت دامنه مجاز نوسان برای نمادها، معاملات در نمادهای معاملاتی با نقدشوندگی کمتر، به کندی پیش می‌رود. این کندی روند معاملات نیز ممکن است به تشکیل صف‌های سنگین خرید و فروش در این دسته از نمادها شود .
در این شرایط دور از ذهن نیست که وضعیت قیمتی این سهم‌ها در روزهای معاملاتی آینده تغییر چندانی نکند. این وضعیت نماد را در شرایط قفل در صف‌های خرید و فروش مواجه می‌کند؛ شرایطی که عملا هیچ معامله‌ای در نماد معاملاتی صورت نمی‌گیرد .
در این شرایط می‌گوییم که نماد با گره معاملاتی مواجه شده است. این نماد، مشمول دستور رفع گره معاملاتی خواهد شد .

رفع گره معاملاتی در بورس
برای رفتن نماد به وضعیت گره معاملاتی حالت‌های متفاوتی وجود دارد :

۱. اگر نماد تعداد سهامی معادل ۳ میلیارد و بیشتر از آن داشته باشد، چنانچه حجم معاملات روزانه در آن کمتر از یک برابر حجم مبنای آن باشد و نماد برای ۵ روز معاملاتی مورد معامله قرار نگیرد، به وضعیت گره معاملاتی وارد می‌شود. برای آن دسته از نمادهایی که تعداد سهام آن‌ها از ۳ میلیارد کمتر است، حجم معاملات روزانه‌ای کمتر از دو برابر حجم مبنا، نماد مذکور را به وضعیت گره معاملاتی خواهد برد. البته در این شرایط اگر متوسط حجم معاملات نماد کمتر از ۵ درصد حجم مبنای آن باشد نیز نماد می‌تواند وارد وضعیت گره معاملاتی شود .

۲. اگر تمامی معاملات یک نماد معاملاتی طی ۵ جلسه معاملاتی متوالی در سقف یا کف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد، نماد به وضعیت گره معاملاتی دچار می‌شود .

دستورالعمل رفع گره معاملاتی، با هدف روان‌تر کردن معاملات در نمادی که در صف خرید یا صف فروش قفل شده است و عملا هیچ معامله‌ای در آن انجام نمی‌شود، طراحی شده است.
تا این جا با شرایط دچار شدن نماد به وضعیت گره معاملاتی آشنا شدیم. حال باید بررسی کنیم که برای رفع گره معاملاتی در نماد چه اقداماتی صورت می‌گیرد. برای خارج شدن نماد از این وضعیت باید تغییراتی در نحوه سفارش‌گیری آن صورت گیرد .
نمادی که دچار وضعیت گره معاملاتی شده است، در مرحله پیش گشایش در روز معاملاتی بعد، با دامنه نوسانی معادل با دو برابر حالت عادی برای انجام معامله آماده می‌شود . در محاسبه قیمت پایانی برای نمادی که بیش از ۵ جلسه درگیر با صف خرید یا صف فروش بوده است، حجم مبنا حذف می‌شود .

نکاتی در مورد گره‌های معاملاتی
_ در مورد گره‌های معاملاتی در شرکت‌هایی که تعداد سهام آن‌ها از ۱۵۰ میلیون سهم کمتر است، بعضی از قوانین می‌تواند بنا به تشخیص و نظر مدیر عامل سازمان بورس اعمال نشود .

_ نمادهای فرابورسی تا قبل از سال ۹۸ به دلیل داشتن حجم مبنای ۱، از قانون گره معاملاتی مستثنی بوده‌اند. بنابراین نمادهای فرابورس شامل دستورالعمل رفع گره معاملاتی نمی‌شدند. از اسفند ۹۸ قانون حجم مبنا برای نمادهای فرابورسی اجرایی شد و حجم مبنای آن‌ها با فرمولی مشخص محاسبه شد. بنابراین در حال حاضر نمادهای فرابورسی نیز مشمول دستورالعمل‌های مربوط به رفع گره معاملاتی می‌شوند .
_ اگر طی مدت زمان حراج ناپیوسته معامله‌ای در نماد صورت نپذیرد یا معاملات دوره حراج ناپیوسته توسط سازمان بورس تایید نشود، به تشخیص سازمان بورس مجدد حراج ناپیوسته تکرار می‌شود. به این منظور پس از اطلاع رسانی، حراج ناپیوسته یک بار دیگر در همان جلسه معاملاتی یا در ابتدای جلسه معاملاتی بعد امکان تکرار دارد. در صورتی که بنا به هر دلیلی معامله در نماد از طریق حراج ناپیوسته انجام نشود و کشف قیمت صورت نگیرد، آخرین قیمت پایانی سهم، قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته خواهد بود .
_ در زمان عرضه حق تقدم‌هایی که برای اولین بار پس از افزایش سرمایه به سهامداران تخصیص پیدا می‌کند، در صورت عدم کشف قیمت پس از برگزاری دو نوبت حراج ناپیوسته، حراج تا کشف شدن قیمت تکرار می‌شود اما در زمان عرضه‌ حق تقدم‌های استفاده نشده، حراج ناپیوسته از شروع عملیات حراج آغاز شده و تا پایان جلسه‌ معاملاتی ادامه پیدا می‌کند .

اطلاع از گره معاملاتی در نماد
نمادهایی که مشمول گره معاملاتی شده‌اند، در انتهای ساعت کاری معاملاتی مشخص می‌شوند. وضعیت نمادها با نرم‌افزارهای مخصوص سازمان بورس فیلتر می‌شود. پس از آن حداکثر تا ساعت ۱۶ روز معاملاتی نتیجه را به روش‌های مختلف به اطلاع سهامداران می‌رسانند .
سهامداران می‌توانند از طریق سامانه معاملات آنلاین کارگزاری‌ها، پیام ناظر بازار در سایت tsetmc یا از طریق سایت سازمان بورس متوجه شوند که آیا نماد من نظرشان در وضعیت گره معاملاتی است یا خیر.

سخن آخر
پس از اجرایی شدن قانون گره معاملاتی و دستورالعمل‌های رفع آن، مشخص شد که این اتفاق در صورت اجرای صحیح مقررات، به نفع بازار سرمایه و سرمایه‌گذاران این بازار است. روشن است که ساز و کار این قانون به افزایش نقدشوندگی سهام کمک زیادی کرده است . علاوه بر این، اجرایی شدن آن از سفته‌بازی‌، رشد بی‌دلیل یا دستکاری برای ایجاد افت مصنوعی در قیمت سهام جلوگیری می‌کند. بنابراین می‌توان گفت که اجرایی شدن این قانون به طور کلی از سهامداران خرد در مقابل دلالان سهام محافظت می‌کند .